Πέντε φορές ισχυρότερο από το Ρεύμα του Κόλπου και εκατό φορές μεγαλύτερο από τον ποταμό Αμαζόνιο, το Ανταρκτικό Περιπολικό Ρεύμα (Antarctic Circumpolar Current – ACC) είναι το μεγαλύτερο θαλάσσιο ρεύμα της Γης. Ωστόσο, μια νέα μελέτη προειδοποιεί πως αυτό το κρίσιμο «σύστημα κυκλοφορίας» του πλανήτη μας επιβραδύνεται επικίνδυνα.
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βόννης, αναλύοντας δείγματα πυρήνων από ιζήματα στον Νότιο Ωκεανό, διαπίστωσαν ότι το ACC κινείται πλέον τρεις φορές πιο αργά απ’ ό,τι πριν από 130.000 χρόνια. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιβράδυνση που έχει καταγραφεί ποτέ, με τους ειδικούς να προειδοποιούν πως αν συνεχιστεί αυτή η τάση, οι συνέπειες για το παγκόσμιο κλίμα θα είναι καταστροφικές.
«Αν σπάσει ο μηχανισμός, οι συνέπειες θα είναι σοβαρές»
Το ACC κινείται κυκλικά γύρω από την Ανταρκτική, συνδέοντας τον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι το ωθούν, επιτρέποντάς του να μεταφέρει θερμότητα, διοξείδιο του άνθρακα και θρεπτικά συστατικά μεταξύ των ωκεανών. Είναι, δηλαδή, ένας τεράστιος «μηχανισμός» που κρατά σε ισορροπία τη θερμοκρασία και το οικοσύστημα του πλανήτη.
«Αν αυτός ο μηχανισμός καταρρεύσει, θα δούμε ακραίες κλιματικές μεταβολές και επιτάχυνση της υπερθέρμανσης, καθώς η θάλασσα θα χάσει τη δυνατότητά της να απορροφά άνθρακα», προειδοποίησε ο δρ Bishakhdatta Gayen, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.
Η ερευνητική ομάδα της Βόννης χρησιμοποίησε δείγματα από τη Θάλασσα Scotia, βόρεια της Ανταρκτικής, για να αναπλάσει την ταχύτητα και τη θέση του ρεύματος τα τελευταία 160.000 χρόνια. Όπως διαπιστώθηκε, κατά την προτελευταία θερμή περίοδο της Γης, πριν από 130.000 χρόνια, το ACC κινούνταν πάνω από τρεις φορές πιο γρήγορα απ’ ό,τι σήμερα.
Η αιτία αυτής της επιβράδυνσης φαίνεται να σχετίζεται κυρίως με τις αλλαγές στην τροχιά και την κλίση του άξονα της Γης γύρω από τον Ήλιο, οι οποίες επηρεάζουν την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας και, κατ’ επέκταση, την ταχύτητα των ανέμων που κινούν το ρεύμα.
Ο ρόλος της ανθρώπινης δραστηριότητας
Αν και οι φυσικοί κύκλοι επηρεάζουν το ACC, η ανθρώπινη δραστηριότητα το έχει επιβαρύνει περαιτέρω. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, χρησιμοποιώντας τον ταχύτερο υπερυπολογιστή της Αυστραλίας, προσομοίωσαν το μέλλον του ρεύματος σε ένα θερμότερο κλίμα και διαπίστωσαν ότι έως το 2050 η ταχύτητά του θα μειωθεί κατά 20% εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Οι επιστήμονες πίστευαν παλαιότερα ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα επιτάχυνε τα ωκεάνια ρεύματα. Όμως, το λιώσιμο των πάγων ρίχνει τεράστιες ποσότητες ψυχρού, γλυκού νερού στους ωκεανούς, μειώνοντας τη θερμοκρασία και την πυκνότητά τους, με αποτέλεσμα να επιβραδύνονται τα ρεύματα.
Παγκόσμια αλυσιδωτή αντίδραση
Η περαιτέρω επιβράδυνση του ACC θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιες διαταραχές στο παγκόσμιο κλίμα. Το ρεύμα μεταφέρει θρεπτικά συστατικά που στηρίζουν τα ιχθυαποθέματα της Ανταρκτικής, από τα οποία εξαρτώνται εκατοντάδες αλιευτικές βιομηχανίες. Παράλληλα, λειτουργεί σαν φυσικό φράγμα που εμποδίζει τα θερμά νερά και τα εισβολικά είδη – όπως το φύκος Southern Bull Kelp – να φτάσουν στην Ανταρκτική.
Αν αυτό το «τείχος» αποδυναμωθεί, περισσότερο ζεστό νερό θα φτάσει στους πάγους της Ανταρκτικής, επιταχύνοντας το λιώσιμο και επιδεινώνοντας την ήδη επικίνδυνη επιβράδυνση του ρεύματος.
Η Ανταρκτική καλύπτεται από πάγο που περιέχει περίπου το 90% του γλυκού νερού του πλανήτη. Αν και δεν αναμένεται να λιώσει πλήρως, ακόμη και μικρές αυξήσεις στη στάθμη της θάλασσας θα μπορούσαν να αποδειχθούν καταστροφικές. Περισσότεροι από 230 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε περιοχές που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των ενός μέτρου από τη μέγιστη στάθμη της παλίρροιας.
