Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε διήμερη επίσκεψη στην Ινδία, όπου θα συναντηθεί με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι και θα παραστεί στην ετήσια σύνοδο κορυφής που διοργανώνουν οι δύο χώρες. Το Δελχί και η Μόσχα αναμένεται να υπογράψουν μια σειρά από συμφωνίες κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, η οποία πραγματοποιείται μήνες αφότου οι ΗΠΑ αύξησαν την πίεση στην Ινδία να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο.
Σημειώνεται επίσης σε μια στιγμή που η κυβέρνησ Τραμπ, πραγματοποιεί σειρά συνομιλιών με τη Ρωσία και την Ουκρανία σε μια προσπάθεια να τερματίσει τον πόλεμο. Η Ινδία και η Ρωσία είναι στενοί σύμμαχοι εδώ και δεκαετίες και ο Πούτιν και ο Μόντι έχουν μια θερμή σχέση.
Γιατί οι σχέσεις με την Ινδία είναι καθοριστικές για το Κρεμλίνο
Με πληθυσμό σχεδόν ενάμιση δισεκατομμυρίου και οικονομική ανάπτυξη που υπερβαίνει το 8%, η Ινδία είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεγάλη οικονομία στον κόσμο. Αυτό την καθιστά μια εξαιρετικά ελκυστική αγορά για ρωσικά αγαθά και πόρους – ειδικά για το πετρέλαιο.
Η Ινδία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος καταναλωτής αργού πετρελαίου στον κόσμο και αγοράζει μεγάλες ποσότητες από τη Ρωσία. Αυτό δεν ίσχυε πάντα. Πριν από την ολοκληρωτική εισβολή του Κρεμλίνου στην Ουκρανία, μόνο το 2,5% των εισαγωγών πετρελαίου της Ινδίας ήταν ρωσικές. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 35%, καθώς η Ινδία εκμεταλλεύτηκε τις ρωσικές εκπτώσεις τιμών που προκλήθηκαν από τις κυρώσεις κατά της Μόσχας και την περιορισμένη πρόσβαση της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά. Η Ινδία ήταν χαρούμενη με την εξέλιξη, η Ουάσινγκτον όχι τόσο.
Νωρίτερα φέτος, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε πρόσθετο δασμό 25% στα ινδικά προϊόντα, υποστηρίζοντας ότι αγοράζοντας πετρέλαιο από τη Ρωσία, η Ινδία βοηθούσε στη χρηματοδότηση του πολεμικού ταμείου του Κρεμλίνου. Οι παραγγελίες ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία έχουν έκτοτε μειωθεί. Ο πρόεδρος Πούτιν θα ήθελε η Ινδία να συνεχίσει να αγοράζει.
Για τη Μόσχα, οι πωλήσεις όπλων στην Ινδία αποτελούν μια άλλη προτεραιότητα και υπάρχουν από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Πριν από την επίσκεψη του Πούτιν, υπήρξαν αναφορές ότι η Ινδία σχεδιάζει να αγοράσει υπερσύγχρονα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη και συστήματα αεράμυνας.
Η Ρωσία, η οποία πλήττεται από έλλειψη εργατικού δυναμικού, θεωρεί επίσης την Ινδία ως πολύτιμη πηγή εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Αλλά υπάρχει και η γεωπολιτική που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Το Κρεμλίνο απολαμβάνει να δείχνει ότι οι προσπάθειες της Δύσης να το απομονώσουν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία έχουν αποτύχει. Ένας τρόπος του Πούτιν για να το δείξει αυτό είναι να επισκεφθεί την Ινδία και να συναντήσει τον πρωθυπουργό Μόντι.
Το ίδιο ισχύει και για τα ταξίδια στην Κίνα και τις συνομιλίες με τον Σι Τζινπίνγκ, όπως έκανε ο Πούτιν πριν από τρεις μήνες. Συναντήθηκε με τον Μόντι στο ίδιο ταξίδι. Η εικόνα των τριών ηγετών να χαμογελούν και να συνομιλούν έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι, παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Μόσχα έχει ισχυρούς συμμάχους που υποστηρίζουν την έννοια ενός «πολυπολικού κόσμου».
Η Ρωσία επαινεί την «χωρίς όρια συνεργασία» της με την Κίνα. Έχει επίσης μία «ειδική και προνομιακή στρατηγική συνεργασία» με την Ινδία, όπως διακηρύσσει Αυτό έρχεται σε έντονη αντίθεση με την τεταμένη σχέση της Μόσχας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Νομίζω ότι το Κρεμλίνο είναι βέβαιο ότι η Δύση, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, απέτυχε ολοκληρωτικά», πιστεύει ο αρθρογράφος της Novaya Gazeta, Αντρέι Κολέσνικοφ. «Δεν είμαστε απομονωμένοι, επειδή έχουμε διασυνδέσεις με την Ασία και τον Παγκόσμιο Νότο. Από οικονομικής άποψης, αυτό είναι το μέλλον. Υπό αυτή την έννοια, η Ρωσία επέστρεψε ως ο κύριος παράγοντας σε αυτά τα μέρη του πλανήτη, όπως η Σοβιετική Ένωση. Αλλά ακόμη και η Σοβιετική Ένωση είχε ειδικά κανάλια και διασυνδέσεις με τις ΗΠΑ, τη Δυτική Γερμανία και τη Γαλλία. Είχε μια πολιτική πολλαπλών φορέων.»
«Αλλά τώρα είμαστε εντελώς απομονωμένοι από την Ευρώπη. Αυτό είναι πρωτοφανές. Οι φιλόσοφοί μας έλεγαν πάντα ότι η Ρωσία ήταν μέρος της Ευρώπης. Τώρα δεν είμαστε. Αυτή είναι μια μεγάλη αποτυχία και μια μεγάλη απώλεια. Είμαι βέβαιος ότι ένα μέρος της πολιτικής και επιχειρηματικής τάξης της Ρωσίας ονειρεύεται να επιστρέψει στην Ευρώπη και να κάνει δουλειές όχι μόνο με την Κίνα και την Ινδία».
Το όραμα του Μόντι για αυτάρκεια
Η επίσκεψη του Πούτιν στο Δελχί έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για τις παγκόσμιες φιλοδοξίες του Μόντι και της Ινδίας. Οι δεσμοί Ινδίας-Ρωσίας χρονολογούνται από την σοβιετική εποχή και έχουν διαρκέσει ανεξάρτητα από το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο. Ο Πούτιν αναμφισβήτητα έχει αφιερώσει περισσότερο χρόνο και ενέργεια σε αυτή τη σχέση από άλλους Ρώσους ηγέτες πριν από αυτόν. Όσο για τον Μόντι, παρά τις έντονες πιέσεις που δέχτηκε από τις δυτικές κυβερνήσεις να επικρίνει τη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, υποστήριξε ότι ο διάλογος ήταν ο μόνος τρόπος για την επίλυση της σύγκρουσης.
Αυτή ήταν η «στρατηγική αυτονομία» της Ινδίας– με τον Μόντι να κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στη γεωπολιτική τάξη όπου διατηρούσε στενούς δεσμούς με τη Μόσχα, διατηρώντας παράλληλα τη σχέση του με τη Δύση. Αυτό λειτούργησε – μέχρι που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Οι σχέσεις Ινδίας-ΗΠΑ έχουν φτάσει στο ναδίρ τους τελευταίους μήνες, καθώς οι δύο χώρες δεν έχουν καταφέρει να επιλύσουν το αδιέξοδο των δασμών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η επίσκεψη του Πούτιν αποκτά μεγαλύτερη σημασία για τον Μόντι από ποτέ, επειδή θα δοκιμάσει την γεωπολιτική αυτονομία της Ινδίας. Ο Μόντι θα ήθελε να δείξει στους Ινδούς στην πατρίδα τους και στον ευρύτερο κόσμο ότι εξακολουθεί να θεωρεί τον Πούτιν σύμμαχό του και δεν έχει ενδώσει στις πιέσεις του Τραμπ, τον οποίο νωρίτερα είχε αποκαλέσει «αληθινό φίλο» του.
Αλλά έχει επίσης αντιμετωπίσει πιέσεις από τους συμμάχους του στην Ευρώπη – μόλις αυτή την εβδομάδα, οι πρέσβεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ινδία έγραψαν ένα σπάνιο κοινό άρθρο σε μια μεγάλη εφημερίδα επικρίνοντας τη στάση της Ρωσίας στο θέμα της Ουκρανίας. Έτσι, ο Μόντι θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η ενίσχυση των δεσμών Ινδίας-Ρωσίας δεν θα επισκιάσει τις τρέχουσες εμπορικές συνομιλίες με τις ΗΠΑ και τη συνεργασία του με την Ευρώπη.
«Για την Ινδία, η πρόκληση είναι η στρατηγική ισορροπία – η προστασία της αυτονομίας, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουμε τις πιέσεις από την Ουάσινγκτον και την εξάρτηση από τη Μόσχα», δήλωσε η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Έρευνας Εμπορίου (GTRI), μια δεξαμενή σκέψης με έδρα το Δελχί.
Η άλλη προτεραιότητα του Μόντι θα είναι η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διμερούς εμπορίου μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας. Το διμερές εμπόριο τους αυξήθηκε στα 68,72 δισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος Μαρτίου του 2025, από μόλις 8,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020. Αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην απότομη αύξηση των αγορών ρωσικού πετρελαίου με έκπτωση από την Ινδία. Αυτό έχει στρεβλώσει την ισορροπία σε μεγάλο βαθμό υπέρ της Ρωσίας και αυτό είναι κάτι που ο Μόντι θα ήθελε να διορθώσει.
Καθώς οι ινδικές εταιρείες έχουν ήδη μειώσει τις αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία για να αποφύγουν τις κυρώσεις από την Ουάσινγκτον, οι δύο χώρες θα εξετάσουν άλλους τομείς για να ενισχύσουν το εμπόριο. Η άμυνα είναι η ευκολότερη επιλογή. Οι αμυντικές εισαγωγές της Ινδίας από τη Ρωσία μειώθηκαν στο 36% μεταξύ 2020 και 2024, από τις κορυφές του 72% την περίοδο 2010-2015 και του 55% μεταξύ 2015 και 2019, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Ινδία θέλει να αγοράσει τα αναβαθμισμένα συστήματα S-500 και το μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς Su-57. Η αγορά από το Πακιστάν του κινεζικής κατασκευής stealth μαχητικού αεροσκάφους J-35 πέμπτης γενιάς δεν έχει περάσει απαρατήρητη στο Δελχί και θα ήθελε να εξασφαλίσει ένα παρόμοιο αεροσκάφος το συντομότερο δυνατό.
Ωστόσο, η Ρωσία αντιμετωπίζει ήδη έλλειψη κρίσιμων εξαρτημάτων λόγω των κυρώσεων και του πολέμου στην Ουκρανία. Η προθεσμία για την παράδοση ορισμένων μονάδων των S-400 φέρεται να έχει αναβληθεί για το 2026. Ο Μόντι θα επιδιώξει κάποιες εγγυήσεις σχετικά με τα χρονοδιαγράμματα με τον Πούτιν. Ο Μόντι θα ήθελε επίσης η οικονομία της Ρωσίας να ανοίξει χώρο για τα ινδικά προϊόντα, ώστε να διορθωθεί η τεράστια εμπορική ανισορροπία.
