Μια πρωτοποριακή συνεργασία επιστημόνων από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και τη Νέα Ζηλανδία έφερε στο φως εκατοντάδες νέα σεισμικά ρήγματα στην Ελλάδα. Χρησιμοποιώντας λεπτομερή Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) από το Ελληνικό Κτηματολόγιο, οι ερευνητές δημιούργησαν την AFG (Active Faults Greece), την πρώτη πλήρη βάση δεδομένων ενεργών ρηγμάτων στη χώρα, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Scientific Data.
Γιατί η Ελλάδα παραμορφώνεται
Η διεθνής επιστημονική ομάδα (με μέλη τους Δρ Βασιλική Μουσλοπούλου, Dr John Begg, Dr Dave Heron και Prof. Andy Nicol) τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι πίσω από το ελληνικό τοπίο κρύβεται μια αέναη γεωλογική μηχανή:
«Η χώρα, σφηνωμένη ανάμεσα σε δύο ηπείρους, παραμορφώνεται από την επίμονη κίνηση της Αφρικής προς τον βορρά. Το ανάγλυφο της Ελλάδας συνεχίζει να αλλάζει, κυρίως μέσω της δράσης ενεργών σεισμικών ρηγμάτων. Πολλά από αυτά παραμένουν ωστόσο κρυμμένα κάτω από τη βλάστηση ή τις αστικές περιοχές».
Δεδομένης της φιλοδοξίας της Ελλάδας να γίνει ενεργειακός κόμβος και της εξάρτησής της από τον τουρισμό, οι ερευνητές υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για λεπτομερή χαρτογράφηση των σεισμικών πηγών.
3.815 ίχνη ρηγμάτων
Η βάση AFG παραδίδει στην επιστημονική κοινότητα τον πρώτο πανελλαδικό χάρτη ενεργών ρηγμάτων βασισμένο στη μορφολογία του ανάγλυφου, σε συνεπή κλίμακα 1:25.000.
Συνολικά καταγράφονται 3.815 ίχνη ρηγμάτων, ομαδοποιημένα σε 892 ρήγματα. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι περισσότερα από τα μισά ρήγματα χαρτογραφήθηκαν για πρώτη φορά.
Τα ρήγματα ταξινομούνται με βάση το σεισμικό τους αποτύπωμα στο ανάγλυφο:
- Ενεργό: Το ανάγλυφο φαίνεται να έχει παραμορφωθεί πρόσφατα (π.χ., ίχνη σαν «μαχαιριές» υποδεικνύουν δράση τα τελευταία 10.000 χρόνια).
- Πιθανώς Ενεργό: Το ρήγμα διακρίνεται, αλλά τα στοιχεία για την ενεργότητά του είναι λιγότερο σαφή.
Συνολικά, πάνω από 2.000 ίχνη ρηγμάτων χαρακτηρίζονται ως ενεργά. Η ανάλυση έδειξε επίσης ότι πάνω από τα μισά ενεργά ρήγματα της Ελλάδος ελέγχουν τη ροή ποταμών και διαμορφώνουν τα όρια βουνών και κοιλάδων.
Δείτε τον χάρτη με τα ρήγματα εδώ
Τεχνολογία και ασφάλεια υποδομών
Η δρ. Βασιλική Μουσλοπούλου, κύρια Ερευνήτρια στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του ΕΑΑ, τόνισε την πρακτική σημασία της χαρτογράφησης:
«Έχει πρακτικές επιπτώσεις για την ασφάλεια και τη βιωσιμότητα των υποδομών της χώρας. Οδικοί άξονες, γέφυρες, φράγματα και ενεργειακές μονάδες, πρέπει να σχεδιάζονται γνωρίζοντας τη διασπορά των ενεργών σεισμικών πηγών».
Η μεθοδολογία βασίστηκε στην ανάλυση των DEMs, τα οποία αποτελούν τρισδιάστατες αναπαραστάσεις της επιφάνειας της γης, επιτρέποντας στους επιστήμονες να «διαβάζουν» το τοπίο, απογυμνωμένο από βλάστηση ή πόλεις. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Dr John Begg, η τεχνολογία απαιτεί το «έμπειρο μάτι του γεωλόγου» για να διακρίνει τα ίχνη των σεισμών από τη φυσική διάβρωση.
Η βάση δεδομένων AFG είναι ελεύθερα προσβάσιμη στο διαδίκτυο, παρέχοντας σε μηχανικούς, ερευνητές και πολίτες έναν διαδραστικό χάρτη με τα ενεργά ρήγματα και τα κύρια χαρακτηριστικά τους. Η AFG φιλοδοξεί να αποτελέσει πρότυπο για άλλες σεισμικά ενεργές χώρες.
