Ροβήρος Μανθούλης, Σκηνοθέτης
Είναι ένας από τους σημαντικότερους Ελληνες σκηνοθέτες, αλλά και ένας ενεργός πολίτης, ο οποίος ζει στο Παρίσι από το 1967. «Οι Γάλλοι πρέπει να συναισθάνονται ότι έχουν απέναντί τους αρρωστημένα, περιθωριακά άτομα, γιατί δείχνουν ταυτόχρονα μια εκπληκτική ψυχραιμία μαζί με μια εκπληκτική συμπαράσταση στην πολιτεία», λέει χαρακτηριστικά για την «επόμενη μέρα», μετά τα τραγικά γεγονότα στη γαλλική πρωτεύουσα.
Πώς βιώνει η πολυπολιτισμική γαλλική κοινωνία την «ευρωπαϊκή 11η Σεπτεμβρίου»; Ποια είναι η επόμενη ημέρα για τη χώρα;
«Πολύ σωστή είναι η διατύπωση «Ευρωπαϊκή 11η Σεπτεμβρίου’. Η απελευθέρωση των χερσαίων και ηλεκτρονικών συνόρων άνοιξε δρόμους για επιθέσεις εναντίον των πολιτισμένων λαών από οργισμένες μεν -και ίσως δικαίως- αλλά με μονόδρομη παιδεία ομάδες και φυλές που δυστυχώς, λόγω ολοκληρωτικών καθεστώτων μακράς διάρκειας στον τόπο τους, περιορίστηκαν (και συνεχίζουν να περιορίζονται) σε θρησκευτικά ιδεολογήματα. Σε πλύση εγκεφάλων, θα ήταν ίσως ο σωστότερος όρος.
Οι Γάλλοι πρέπει να το συναισθάνονται αυτό, το ότι έχουν απέναντί τους αρρωστημένα, περιθωριακά άτομα, γιατί δείχνουν ταυτόχρονα μια εκπληκτική ψυχραιμία μαζί με μια εκπληκτική συμπαράσταση στην πολιτεία και στη νεολαία που κυρίως υπέστη αυτήν τη βαρβαρότητα.
Η «επόμενη μέρα» θα είναι κυρίως πολιτική. Το διακύβευμα είναι αν θα γίνει μια επίθεση γενικευμένη και συντονισμένη του δυτικού κόσμου στην καρδιά του προβλήματος. Η καινούργια εντύπωση εδώ είναι ότι αυτή η ενέργεια έχει πολύ καθυστερήσει.
Η γνώμη μου είναι ότι θα λύσει ένα μέρος του προβλήματος. Ότι το πρόβλημα είναι πολιτιστικό (απολιτιστικό θα έπρεπε να το πούμε) ότι είναι γενικευμένο σε πολλές ηπείρους, ότι είναι ιδεολογικό και οικονομικό (αυτά τα δύο πηγαίνουν μαζί) και ότι, μέσα στις ελευθερίες των δημοκρατικών καθεστώτων και λαών, τη μεθεπόμενη μέρα θα βρεθούμε μπροστά σε μυστικές εστίες «αντίστασης» που θα συνεχίσουν τις τρομοκρατικές ενέργειες που είναι τόσο εύκολες όταν αδιαφορείς για την τύχη σου (βλέπε καμικάζι) όλα αυτά είναι βέβαια».
Επειτα από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, πολλοί είχαν μιλήσει για το τέλος της αθωότητας, αλλά και για την αρχή ενός πολέμου των πολιτισμών. Μετά τα αποτρόπαια γεγονότα στο Παρίσι, βρισκόμαστε πλέον σε έναν επικίνδυνο δρόμο με ανεξέλεγκτες συνέπειες για την ανθρωπότητα.
«Θα επιμείνω σε κάτι που το λέω από χρόνια (και, ιδιαίτερα, στο βιβλίο μου «Το Δίκαιον του Ισχυροτέρου»): το μεγαλύτερο μέρος του παρόντος προβλήματος θα είχε λυθεί αν είχε βρεθεί διακανονισμός του Παλαιστινιακού.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις κάνουν ό,τι μπορούν για να μην το λύσουν. Είναι πρόβλημα στρατηγικό, οικονομικό, πολιτικό, ιδεολογικό, θρησκευτικό, πολιτιστικό, ανθρωπιστικό, διπλωματικό, πρόβλημα της λεγόμενης Μέσης Ανατολής, εκεί όπου συγκρούονται δυνάμεις από τον Τρωικό Πόλεμο μέχρι σήμερα. Πάντως, δεν βλέπω κανένα «τέλος της αθωότητας».
Ο δε πόλεμος των πολιτισμών δεν πρόκειται να γίνει. Διότι οι πλειοψηφίες δεν είναι πολεμοχαρείς. Οι βόρειοι Ουκρανοί ζητούν ανεξαρτησία, γιατί δεν τους την δίνουν; Οι Παλαιστίνιοι ζητούν να γίνουν κράτος, για δεν τους το δίνουν; Οι Κούρδοι ζητούν ανεξαρτησία γιατί δεν τους την δίνουν; Γιατί όλοι αποδέχονται Δημοψήφισμα για τη Σκοτία και αρνούνται το ίδιο σε άλλες μειονότητες; Ορίστε πώς θα σταματήσουν οι εστίες πολέμου».
Στην Ευρώπη του Διαφωτισμού, των ίσων ευκαιριών, της ανοχής, της καταδίκης του μίσους, της ανεξιθρησκίας, τι πιστεύετε ότι θα συμβεί; Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι Ευρωπαίοι αφενός απέναντι στη βαρβαρότητα των τρομοκρατών, αφετέρου μπροστά στην έκρηξη του εθνικισμού και των κλειστών συνόρων;
«Οι κίνδυνοι προέρχονται λιγότερο από ιδεολογικές και θρησκευτικές απαιτήσεις και περισσότερο από τη στρατηγική εκμετάλλευση πηγών πλούτου. Θα έχουμε πιο κλειστά σύνορα και αύξηση σωμάτων στα σώματα ασφαλείας και του στρατού. Και, κατά την δική μου γνώμη, και συγγνώμη, μια επέκταση της ανεργίας και παράλληλα συρρίκνωση της οικονομίας, λόγω της αδέσμευτης ρομποτικής.
Χρειαζόμαστε σήμερα, περισσότερο από ποτέ, σοφούς φιλοσόφους, σοφούς πολιτικούς (πράγμα το ίδιο και το αυτό) σοφούς οικονομολόγους και σοφούς? αντιστασιακούς. Ως προς τα σύνορα, υπενθυμίζω ότι ήταν ανοιχτά, τουλάχιστον στην Ευρώπη, και πριν από το 1910. Ταξίδευες χωρίς διαβατήριο.
Έκλεισαν λόγω των πολέμων. Άλλωστε, στα αεροπορικά ταξίδια γίνεται πάντοτε έλεγχος διαβατηρίων.
Σήμερα, με το πρόβλημα των προσφύγων επί τάπητος, τα διαβατήρια είναι πολύτιμα. Αλλά, αν δεν λυθούν τα τοπικά προβλήματα στις υπανάπτυκτες χώρες, το κύμα των προσφύγων θα επεκταθεί. Σήμερα χρειάζεται η Ιερή Συμμαχία (του Μέτερνιχ!) που θα δώσει μόνιμες ανθρωπιστικές λύσεις σε όσες από τις ανόητες τοπικές διελκυστίνδες έχουν γίνει νάρκες για την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Λίγο μυαλό χρειάζεται σε κυβερνήσεις όπως οι ισραηλινές, οι ουκρανικές, οι συριακές και οι τουρκικές, για παράδειγμα, για να ηρεμήσει ο κόσμος ολόκληρος.
Το μόνο που μπορεί να πει κανείς στις νεότερες γενιές είναι να γνωρίζουν την ιστορία τους.
Και την ιστορία των άλλων λαών. Έτσι θα μάθουν, για παράδειγμα, και τα εγκλήματα της (χριστιανικής) Ιεράς Εξέτασης. Και τα εγκλήματα των γερμανικών στρατευμάτων στον τόπο τους.
Και θα μάθουν ότι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και τα εκατομμύρια των Ευρωπαίων νεκρών οφείλονται στις διαφορές που είχαν οι Αγγλογάλλοι (της Εγκάρδιας Συνεννόησης) με τους Γερμανούς ως προς την εκμετάλλευση των χωρών και των λαών της Αφρικής και της Ασίας. Το γιατί έγινε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ας το βρουν μόνοι τους. Είναι πολύ ευκολότερο».
Ποια είναι η επόμενη ημέρα για την Ελλάδα που καλείται να αντιμετωπίζει μείζονα οικονομικά προβλήματα και ταυτόχρονα το Προσφυγικό; Δύο ζητήματα δηλαδή που ενισχύουν τις ακραίες φωνές και ενδυναμώνουν τις ακροδεξιές αντιλήψεις.
«Με ρωτάτε για την Ελλάδα. Η οποία Ελλάδα βρίσκεται μέχρι τον λαιμό βυθισμένη σ’ αυτήν τη μεσανατολίτικη άβυσσο. Η οικονομική της κατάσταση είναι προϊόν της στρατηγικής θέσης στην οποία βρίσκεται. Η μοίρα της είναι να βηματίζει ανάμεσα στον τουρισμό, τις χρεοκοπίες και τους πολέμους, που όταν δεν είναι διεθνείς, θα είναι εμφύλιοι.
Όσο για την ελληνική άκρα δεξιά, κάνει μονίμως εμφύλιες εχθροπραξίες και δεν διαφέρει και πολύ από την πολιτική ιδεολογία των τρομοκρατών.
Δεν υπάρχει σοβαρή άκρα δεξιά στη Γαλλία λόγω της παιδείας του γαλλικού λαού. Αυτό που υπάρχει είναι μια «ριζοσπαστική Δεξιά», το ανάλογο της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ένα μικρό μόνο μέρος της μυρίζει ‘πεταινιστιμό’. Ενα μέρος πάντως των Ελλήνων ψηφοφόρων αγνοεί ότι ψηφίζει «δοσιλογισμό».
Η Ελλάδα υποφέρει από εξωσχολική παιδεία, την οποία το ελληνικό κράτος έχει αναθέσει σε ανεύθυνα, αυθαίρετα και απαίδευτα τηλεοπτικά κανάλια. (40 ερτζιανά κανάλια ενώ σε όλες τις χώρες της Ευρώπης δεν υπάρχουν πάνω από 5). Να το πάρουμε απόφαση.
Με μια σοφή κυβερνητική πολιτική θα χρειαστούμε 20 με 30 χρόνια για να αποβάλουμε από πάνω μας τα κατάλοιπα της πενίας και του απολιτισμού. Και αυτό θα συμβεί διότι ευτυχώς και περιέργως έχουμε μια τάξη διανοουμένων και καλλιτεχνών -και ηγετικών δημοσιολόγων- που θα την ζήλευαν πολλές χώρες. Είναι ο μόνος λόγος που η Ελλάδα δεν κινδυνεύει να εξαφανισθεί».
