Ευρωπαίοι εισαγγελείς ερευνούν πιθανά ποινικά αδικήματα που σχετίζονται με ένα έργο ύψους 1,9 δισ. ευρώ (2 δισ. δολαρίων), χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου ηλεκτρικού καλωδίου που θα συνδέει την Ευρώπη με την Ανατολική Μεσόγειο, όπως δήλωσαν ο πρόεδρος της Κύπρου και η αρμόδια εισαγγελική αρχή.
Ο ελληνικός διαχειριστής δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ΑΔΜΗΕ, υλοποιεί το καλώδιο «Great Sea Interconnector» με στόχο τη σύνδεση των δικτύων Ευρώπης και Κύπρου, ενώ σε επόμενη φάση προβλέπεται η επέκτασή του στο Ισραήλ.
Το έργο έχει ήδη αντιμετωπίσει πολλαπλές καθυστερήσεις, ενώ η Λευκωσία έχει ζητήσει διευκρινίσεις σχετικά με το κόστος και τη βιωσιμότητά του. Η Ελλάδα επανέλαβε τη δέσμευσή της στο έργο τον Μάρτιο, ύστερα από αναφορές ότι αυτό είχε «παγώσει» λόγω οικονομικών και γεωπολιτικών ανησυχιών.
Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε αργά την Τετάρτη στους δημοσιογράφους ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία άνοιξε έρευνα για «πιθανά ποινικά αδικήματα».
«Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί να επιβεβαιώσει ότι έχει σε εξέλιξη έρευνα», ανέφερε η υπηρεσία σε γραπτή απάντησή της στο Reuters. «Δεν μπορούν να δοθούν περαιτέρω λεπτομέρειες αυτή τη στιγμή, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο το αποτέλεσμα της έρευνας».
Στην Αθήνα, ο ΑΔΜΗΕ αρνήθηκε να σχολιάσει, ενώ κυβερνητικός εκπρόσωπος της Ελλάδας δήλωσε ότι η χώρα δεν έχει λάβει καμία ενημέρωση για την έρευνα. Ο ελληνικός διαχειριστής ανέλαβε το έργο το 2023, αντικαθιστώντας κυπριακή εταιρεία που το διαχειριζόταν.
Ο Επίτροπος της ΕΕ για θέματα προϋπολογισμού και καταπολέμησης της απάτης, Πιότρ Σεραφίν, που βρισκόταν στην Κύπρο, αρνήθηκε να σχολιάσει την Πέμπτη, επικαλούμενος την ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Τόνισε ότι δεν γνωρίζει για τυχόν ανησυχίες που να έχουν εκφραστεί από το γραφείο του σχετικά με το έργο.
Με την ολοκλήρωσή του, οι φορείς προώθησης του έργου δηλώνουν ότι η διασύνδεση θα είναι «το μεγαλύτερο στον κόσμο» καλώδιο υψηλής τάσης, μήκους 1.240 χιλιομέτρων, αλλά και το βαθύτερο, φτάνοντας τα 3.000 μέτρα.
Προς ολική ανατροπή
Μια κατάσταση πλήρους ανατροπής στην προοπτική υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας διαμορφώνει η παρέμβαση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη.
Σχεδόν ταυτόχρονα με τον υπουργό ενέργειας Στ. Παπασταύρου που καλούσε την κυπριακή πλευρά να ξεκαθαρίσει τη θέση της, ο κ. Χριστοδουλίδης διαβεβαίωνε μεν ότι δεν υπάρχει διαφορά με την ελληνική κυβέρνηση αλλά ταυτόχρονα έδειχνε την ανατροπή.
«Η θέση της Λευκωσίας είναι ξεκάθαρη και ενιαία. Το έργο είναι στρατηγικής σημασίας. Η βιωσιμότητά του εξαρτάται από την υλοποίηση δεσμεύσεων που έχει αναλάβει ο φορέας υλοποίησης που είναι ο ΑΔΜΗΕ και αναμένουμε την υλοποίηση των συγκεκριμένων δεσμεύσεων», ανέφερε επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά
Πρόσθεσε ότι ενημερώθηκε το απόγευμα ότι η Νομική Υπηρεσία ενημερώθηκε με τη σειρά της από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ότι έπειτα από διάφορες καταγγελίες που έγιναν εδώ και καιρό και που έχουν διερευνηθεί, αποφάσισε να ανοίξει υπόθεση διερεύνησης για ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα σε σχέση με το συγκεκριμένο έργο.
Νωρίτερα και σχολιάζοντας τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών της Κύπρου Μάκη Κεραυνού, ο οποίος αμφισβήτησε την οικονομική βιωσιμότητα του έργου, ο Υπουργός Ενέργειας Στ. Παπασταύρου, είχε ζητήσει από τη Λευκωσία να ξεκαθαρίσει τη θέση της.
Μιλώντας στην ΕΡΤ, ο κ. Παπασταύρου ανάφερε ότι οι δηλώσεις του κ. Κεραυνού, οι οποίες αμφισβητούν τη βιωσιμότητα του έργου «στέλνουν ένα αμφίσημο μήνυμα» καθώς «δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά, ιδιαίτερα όταν το έργο αυτό είναι στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο καθώς θα τερματίσει την ενεργειακή της απομόνωση και καθώς μόλις στις 31 Ιουλίου «η Ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου ενέκρινε τα 25 εκατ. έσοδα για την υλοποίηση του έργου».
Ο κ. Παπασταύρου έκανε λόγο για δηλώσεις που κινούνται σε σαφώς αντίθετη κατεύθυνση, ενώ γνωστοποίησε ότι η ελληνική πλευρά δεν είναι κοινωνός των δύο ανεξάρτητων μελετών που επικαλέστηκε ο κ. Κεραυνός.
«Είναι επιτακτική ανάγκη η κυπριακή πλευρά να ξεκαθαρίσει τη θέση της», ανέφερε ο κ. Παπασταύρου.
Όσον αφορά στην Ελλάδα η δέσμευσή μας είναι συγκεκριμένη και υλοποιείται με συνέπεια από όλους τους φορείς. Η διασύνδεση είναι πολύ σημαντική και είναι ανάγκη η κυπριακή πλευρά να ξεκαθαρίσει άμεσα της θέση της.
Ο κ. Παπασταύρου ανέφερε ακόμη, σχετικά ερωτηθείς, ότι το θέμα θα συζητηθεί στο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ. «Είμαστε σε μια εποχή διασυνδέσεων, και στη χώρα μας φιλοδοξούμε σε λίγα χρόνια από τώρα να έχουμε πετύχει τις διασυνδέσεις όχι μόνο της Κρήτης αλλά και των Δωδεκανήσων και του Βορείου Αιγαίου και να ολοκληρώσουμε και με τις Κυκλάδες.
Ερωτηθείς εάν οι αντιρρήσεις της Τουρκίας έχουν παίξει κάποιο ρόλο, ο κ. Παπασταύρου ανέφερε ότι οι ενστάσεις της Κύπρου επικαλούνται ζητήματα οικονομικής βιωσιμότητας με βάση κάποιες μελέτες που δεν είναι σε γνώση της ελληνικής πλευράς.
Τέλος, στην ερώτηση πώς θα πραγματοποιηθεί το έργο εάν η Κύπρος κάνει πίσω, ο κ. Παπασταύρου απάντησε: «Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου περνά και από την Κύπρο».
Κομισιόν: Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνά το έργο – Παραμένει υψίστης πολιτικής και στρατηγικής σημασίας
«Το έργο, Great Sea Interconnector (GSI), παραμένει υψίστης πολιτικής και στρατηγικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κάνουμε ό,τι είναι εντός των δυνατοτήτων μας για να διασφαλίσουμε ότι αυτό το έργο θα υλοποιηθεί», δήλωσε η Άννα Κάιζα, εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν για θέματα Ενέργειας από τις Βρυξέλλες.
Η ίδια, σε ερώτηση που δέχθηκε στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου, εξήγησε τους λογούς που είναι σημαντικό το έργο για την Επιτροπή λέγοντας πως «είναι απολύτως κρίσιμο για να μπει ένα τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου» και επιπλέον «μόλις υλοποιηθεί, θα επιτρέψει την ενσωμάτωση αυξημένων ποσοτήτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο σύστημα, γεγονός που τελικά θα οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές ενέργειας προς όφελος των επιχειρήσεων, των εταιρειών και των καταναλωτών στην περιοχή».
Αναφορικά με τη χρηματοδότηση η κυρία Κάιζα τόνισε ότι έχει περάσει όλα τα απαραίτητα στάδια που απαιτούνται για να πάρει το πράσινο φως και για τον λόγο αυτό η Επιτροπή βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τους εμπλεκόμενους για την υλοποίησή του. Όπως είπε, «έχει το καθεστώς του Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) και έχει λάβει χρηματοδότηση όλα αυτά τα χρόνια από διάφορους μηχανισμούς μας» και «προτού αυτό το έργο γίνει επιλέξιμο για χρηματοδότηση από την ΕΕ, έχει περάσει από αρκετά αυστηρό έλεγχο από την Επιτροπή, από τους φορείς του έργου, διότι φυσικά πρέπει να αποδεικνύει την οικονομική του βιωσιμότητα. Το έργο αυτό υλοποιείται ήδη εδώ και αρκετά χρόνια και θα θέλαμε να δούμε την ολοκλήρωσή του το συντομότερο δυνατόν. Είμαστε σε επαφή με τον φορέα υλοποίησης, με τις ρυθμιστικές αρχές, με τις εθνικές αρχές, και φυσικά καλούμε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να τιμήσουν τις δεσμεύσεις τους» προκειμένου «πραγματικά για να βάλουμε τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και να κάνουμε κάτι πολύ, πολύ συγκεκριμένο για να μειώσουμε τις τιμές ενέργειας στην περιοχή».
Η ίδια επιβεβαίωσε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνά το έργο, γεγονός που έκανε γνωστό και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, λέγοντας πως «είμαστε ενήμεροι για την έναρξη έρευνας από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Δημόσιου Εισαγγελέα (EPPO) και δεν έχουμε κανένα σχόλιο να κάνουμε για το ζήτημα αυτό», «πρόκειται για εξελισσόμενες διαδικασίες, οπότε δεν θα τις σχολιάσουμε με κανέναν τρόπο».
Τέλος, αναφορικά με τα χρονοδιάγραμμα και αν θα υπάρξει καθυστέρηση λόγω και της έρευνας, η κυρία Κάιζα τόνισε ότι «πρόκειται για Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος, γεγονός που σημαίνει ότι δεν υπάρχει καθορισμένο χρονοδιάγραμμα από την Επιτροπή», και συμπλήρωσε ότι «αναμένουμε από όλα τα μέρη να δεσμευτούν για την ταχύτερη δυνατή υλοποίηση του έργου, διότι κάθε περαιτέρω καθυστέρηση είναι εις βάρος των εμπλεκομένων μερών, και ειδικά της Κύπρου, η οποία είναι ο κύριος ωφελούμενος του έργου αυτού».
