Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συνεχάρησαν τους εαυτούς τους τη Δευτέρα, μετά τις συνομιλίες στη Γενεύη που έδειξαν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα ακούσει τις ανησυχίες τους για την επιβολή μιας κακής ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία. «Ενώ απομένει να γίνει δουλειά, υπάρχει πλέον μια σταθερή βάση για να προχωρήσουμε μπροστά», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαιρετίζοντας την «πρόοδο» που προέκυψε από «μια ισχυρή ευρωπαϊκή παρουσία» στις συνομιλίες.
Ήταν σίγουρα «πρόοδος» το γεγονός ότι κορυφαίοι σύμβουλοι από την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στη συνάντηση στην Ελβετία, αφού αποκλείστηκαν από το αρχικό σχέδιο των 28 σημείων της Αμερικής, το οποίο θεώρησαν ότι θα ήταν τόσο προκατειλημμένο που θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να εξαπολύσει περαιτέρω επιθέσεις. Αλλά ο εορτασμός ήταν βραχύβιος. Το βράδυ της Δευτέρας, η Ρωσία απέρριψε το ενημερωμένο κείμενο της συμφωνίας, το οποίο είχε αναδιατυπωθεί με τη συμβολή της Ουκρανίας και των συμμάχων της κατά τη διάρκεια των μακρών συνομιλιών με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο.
Ο κίνδυνος για την Ουκρανία τώρα είναι ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα σύρει τον Αμερικανό πρόεδρο πίσω στην αρχική του θέση: Μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός 28 σημείων που προκάλεσε μια κατάρρευση μεταξύ των αξιωματούχων στις Βρυξέλλες, επειδή θα ανάγκαζε το Κίεβο να παραχωρήσει εκτάσεις γης στη Μόσχα, να εγκαταλείψει την ελπίδα να ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ και να μειώσει το μέγεθος του στρατού του σε 600.000 στρατιώτες από σχεδόν 1 εκατομμύριο.
Αν συμβεί αυτό, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα αντιμετωπίσει μια άθλια επιλογή: Είτε να δεχθεί την προσφορά που έχουν ετοιμάσει ο Τραμπ και ο Πούτιν, είτε να στοιχηματίσει στο μέλλον της χώρας του με την ελπίδα ότι μια μέρα θα λάβει αρκετή βοήθεια από τους Ευρωπαίους φίλους του. Αυτοί είναι οι ίδιοι φίλοι που, μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου, δεν θα του στείλουν τα στρατεύματά τους ή τα όπλα που θέλει, ούτε καν θα κάνουν επιδρομή στα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας από τις τράπεζές τους για να τον βοηθήσουν να αγοράσει δικές του προμήθειες.
Απρόθυμοι να πολεμήσουν
Για ορισμένους Ρεπουμπλικανούς των ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι που αντιτίθενται στη συμφωνία του Τραμπ και στους συμβιβασμούς που θα απαιτήσει αυταπατώνται. «Ποια είναι η εναλλακτική λύση;» ρώτησε στο POLITICO ο Γκρεγκ Σουένσον, πρόεδρος των Ρεπουμπλικανών στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Μπορείς να μιλήσεις καλά, μπορείς να παρακολουθήσεις όλες αυτές τις διπλωματικές συναντήσεις και μπορείς να στείλεις τους καλύτερους ανθρώπους σου στη Γενεύη, αλλά ο μόνος τρόπος για να νικήσεις τον Πούτιν είναι να πολεμήσεις – και κανένας από αυτούς δεν είναι πρόθυμος να το κάνει αυτό», είπε ο Σουένσον.
«Οπότε όλα είναι λόγια. Όλα ακούγονται υπέροχα όταν μιλάς για δημοκρατία και υπεράσπιση της Ουκρανίας, αλλά απλώς δεν είναι πρόθυμοι να το κάνουν».
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι θα διαφωνούσαν, επισημαίνοντας τα τεράστια χρηματικά ποσά και όπλα που οι κυβερνήσεις τους έχουν στείλει στο Κίεβο από την έναρξη του πολέμου πριν από σχεδόν τέσσερα χρόνια, καθώς και την οικονομική πρόκληση της μείωσης του ρωσικού εμπορίου, ιδίως των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων.
Από τότε που οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους, η Ευρώπη έχει κινηθεί εμφανώς για να καλύψει το κενό. Αλλά στην πραγματικότητα, η αρχική πρόταση του Τραμπ πανικόβαλε αξιωματούχους και διπλωμάτες στις Βρυξέλλες και αλλού, επειδή γνώριζαν ότι ο Ζελένσκι δεν μπορούσε να βασιστεί στην Ευρώπη για να κάνει αρκετά για να βοηθήσει την Ουκρανία από μόνη της.
Πριν από ένα μήνα, οι ηγέτες της ΕΕ εμφανίστηκαν σε μια Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες προβλέποντας με αισιόδοξο τρόπο ότι θα εξασφαλίσουν μια ιστορική συμφωνία για τη χρήση 140 δισεκατομμυρίων ευρώ σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως «δάνειο αποζημιώσεων» για να θέσουν το Κίεβο σε ασφαλή οικονομική βάση για τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά σε ένα σημαντικό διπλωματικό και πολιτικό λάθος, το σχέδιο κατέρρευσε εν μέσω απροσδόκητων αντιρρήσεων από το Βέλγιο.
Καμία πρόοδος στα περιουσιακά στοιχεία
Οι συνομιλίες εντείνονται τώρα μεταξύ αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων της ΕΕ, ιδίως των Βέλγων, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος, σύμφωνα με πολλούς αξιωματούχους που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας. Ορισμένοι διπλωμάτες ελπίζουν ότι η πίεση από τον Τραμπ θα αναγκάσει το Βέλγιο και τις άλλες χώρες της ΕΕ που έχουν επιφυλάξεις για το σχέδιο παγωμένων περιουσιακών στοιχείων να συμμετάσχουν. Μια ιδέα που δεν έχει αποκλειστεί είναι να χρησιμοποιηθεί μέρος των περιουσιακών στοιχείων παράλληλα με κοινά ομόλογα της ΕΕ ή ενδεχομένως άμεσες οικονομικές συνεισφορές από κυβερνήσεις της ΕΕ, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Ωστόσο, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ φοβούνται ότι η όλη ιδέα ενός δανείου επανορθώσεων προς την Ουκρανία με τη χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων θα καταρρεύσει εάν το τελικό σχέδιο ειρήνης περιέχει αναφορά στη χρήση των ίδιων αυτών κεφαλαίων. Το αρχικό σχέδιο πρότεινε τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων σε μια επενδυτική προσπάθεια στην Ουκρανία, με τα μισά έσοδα να πηγαίνουν στις ΗΠΑ, μια ιδέα που οι Ευρωπαίοι απέρριψαν ως «σκανδαλώδη».
Ωστόσο, μόλις τελικά αρθούν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η Euroclear – το χρηματοπιστωτικό αποθετήριο με έδρα το Βέλγιο που κατέχει τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία – θα μπορούσε να καταλήξει να αναγκαστεί να επιστρέψει τα χρήματα στη Μόσχα. Αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τους φορολογούμενους της ΕΕ να αποπληρώσουν μετρητά, ένα σενάριο που είναι πιθανό να επιβαρύνει σοβαρά τις κυβερνήσεις της ΕΕ καθώς εξετάζουν εάν θα υποστηρίξουν την ιδέα του δανείου τις επόμενες εβδομάδες.
Έπειτα, υπάρχει το ζήτημα της διατήρησης της ειρήνης. Νωρίτερα φέτος, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ηγήθηκαν των προσπαθειών για μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη από εθελοντικές χώρες που θα σχημάτιζαν έναν «συνασπισμό των προθύμων». Ένα χρόνο νωρίτερα, ο Μακρόν είχε μάλιστα διατυπώσει την ιδέα της «επί τόπου παρουσίας στρατιωτών» πριν τελειώσει η σύγκρουση. Δεν μιλάει πια έτσι.
Σε μια ένδειξη του πόσο δύσκολη θα ήταν οποιαδήποτε συζήτηση για την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία στη Γαλλία, μια ένθερμη έκκληση την περασμένη εβδομάδα από τον νέο ανώτατο στρατηγό της Γαλλίας, Φαμπιέν Μαντόν, προς τους δημάρχους να προετοιμάσουν τους πολίτες για έναν πιθανό πόλεμο με τη Ρωσία προκάλεσε αναταραχή και καταδίκη από τα μεγάλα πολιτικά κόμματα. Ο Μαντόν είχε προειδοποιήσει ότι εάν η Γαλλία «δεν είναι έτοιμη να αποδεχτεί να χάσει τα παιδιά της, να υποφέρει οικονομικά επειδή θα δοθούν προτεραιότητες στην αμυντική παραγωγή, τότε βρισκόμαστε σε κίνδυνο».
Ο Μακρόν προσπάθησε να μετριάσει την αντιπαράθεση και είπε ότι τα λόγια του Μαντόν είχαν βγει εκτός πλαισίου. Στη Γερμανία, ο υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ δήλωσε ότι το Βερολίνο «ήδη συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανατολική πλευρά» τοποθετώντας μια ταξιαρχία έτοιμη για μάχη στη Λιθουανία. «Ολόκληρη η περιοχή της Βαλτικής είναι μια βασική περιοχή στην οποία θα επικεντρωθεί η Μπούντεσβερ. Νομίζω ότι αυτή είναι επίσης επαρκής και εκτεταμένη υποστήριξη για την Ουκρανία».
Οι Ουκρανοί θα ήθελαν μια βαθύτερη δέσμευση στο έδαφός τους, αλλά οι Δυτικοευρωπαίοι είναι επιφυλακτικοί στο να υποστούν μεγάλες απώλειες στέλνοντας στρατιώτες στην πρώτη γραμμή. «Τουλάχιστον ο Τραμπ είναι ειλικρινής γι’ αυτό», είπε ο Σουένσον. «Θα μπορούσαμε να νικήσουμε τη Ρωσία. Θα τους νικούσαμε, νομίζω, γρήγορα, υποθέτοντας ότι δεν υπήρχαν πυρηνικά όπλα». «Θα νικούσαμε τη Ρωσία, αλλά πολλοί άνθρωποι θα πέθαιναν»
