Όταν ο Χάουαρντ Κάρτερ αποκάλυψε τον τάφο του Τουταγχαμών το 1922, η ανακάλυψη χαρακτηρίστηκε ως το σημαντικότερο αρχαιολογικό επίτευγμα του 20ού αιώνα. Έναν αιώνα αργότερα, όμως, οι επιστήμονες προειδοποιούν πως ο 3.300 ετών βασιλικός τάφος κινδυνεύει να καταρρεύσει λόγω της φθοράς του χρόνου.
Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Καΐρου αποκαλύπτει ότι μεγάλες ρωγμές έχουν σχηματιστεί στα τοιχώματα και την οροφή του τάφου, απειλώντας τη στατικότητά του.
Αυτά τα σχίσματα επιτρέπουν στο νερό της βροχής να διεισδύει στο εσωτερικό, διαβρώνοντας τις αρχαίες επιφάνειες και αποχρωματίζοντας τις τοιχογραφίες.
Παράλληλα, η αυξημένη υγρασία έχει δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη μυκήτων που «τρώνε» αργά τις ζωγραφιές που κοσμούν το ταφικό θάλαμο του Φαραώ — έργα που άντεξαν τρεις χιλιετίες κάτω από την άμμο της ερήμου.
«Οι βασιλικοί τάφοι στην Κοιλάδα των Βασιλέων χρειάζονται άμεση επιστημονική επέμβαση για να εκτιμηθούν οι κίνδυνοι και να αποτραπεί μια ενδεχόμενη καταστροφή», δήλωσε ο Καθηγητής Σάγεντ Χεμάδα, επικεφαλής της έρευνας και ειδικός στη συντήρηση αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου.
Η Κοιλάδα των Βασιλέων, στα δυτικά του Λούξορ, φιλοξενεί δεκάδες βασιλικούς τάφους σκαμμένους σε βραχώδεις πλαγιές από ασβεστόλιθο Esna shale — ένα πέτρωμα που διογκώνεται και συστέλλεται με τις μεταβολές της υγρασίας. Αυτό το χαρακτηριστικό το καθιστά εξαιρετικά ευάλωτο στις αιφνίδιες πλημμύρες που πλήττουν την περιοχή.
Η πιο καταστροφική από αυτές σημειώθηκε τον Οκτώβριο του 1994, όταν πλημμύρες με λάσπη και χαλίκια εισχώρησαν στους θαλάμους των βασιλικών ταφών. Ο τάφος του Τουταγχαμών υπέστη εκτεταμένες φθορές — οι τοίχοι ράγισαν, τα επίπεδα υγρασίας εκτοξεύτηκαν και οι μικροοργανισμοί άρχισαν να καταστρέφουν τις επιφάνειες.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Χεμάδα, η πίεση που ασκείται σήμερα στα πετρώματα υπερβαίνει την αντοχή του ασβεστόλιθου, με αποτέλεσμα ο τάφος να βρίσκεται υπό τον κίνδυνο ξαφνικής κατάρρευσης τμημάτων του βράχου.
Αν και, όπως επισημαίνει, δεν αναμένεται άμεση κατάρρευση, ο επιστήμονας προειδοποιεί ότι χωρίς συντήρηση και σταθεροποίηση, ο τάφος ίσως να μη διατηρηθεί για άλλα χιλιάδες χρόνια.
Ο Καθηγητής Μοχάμεντ Άτια Χαουάς, ειδικός στην αποκατάσταση μνημείων, συμπληρώνει ότι ακόμη και οι γύρω βραχώδεις σχηματισμοί παρουσιάζουν εκτεταμένες ρωγμές, οι οποίες μπορεί να αποκολληθούν και να πλήξουν γειτονικούς τάφους.
«Μια καταστροφή μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή», τονίζει. «Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την Κοιλάδα των Βασιλέων για τις επόμενες γενιές, πρέπει να δράσουμε τώρα — πριν να είναι πολύ αργά».
Σήμερα, ο πιο διάσημος τάφος Φαραώ του κόσμου στέκει εύθραυστος κάτω από το βάρος της ιστορίας. Κάθε ρωγμή που μεγαλώνει θυμίζει ότι ακόμη και τα πιο αιώνια μνημεία της Αιγύπτου δεν είναι άτρωτα — και ότι η μάχη για τη διάσωσή τους μόλις αρχίζει.
