Με τον κόσμο να κρατά την ανάσα του για τα γεγονότα στην Πολωνία η χθεσινή ισραηλινή επίθεση στη Ντόχα, ίσως να σηματοδοτεί μια εξίσου σημαντική εξέλιξη.
Η επίθεση που το Ισραήλ πραγματοποίησε το μεσημέρι της Τρίτης εναντίον της πρωτεύουσας του Κατάρ, Ντόχα, ήταν σύμφωνα με την Jerusalem Post μια κομβική στιγμή για την κατάσταση στην Μέση Ανατολή.
Σύμφωνα με το Ισραηλινό μέσο, η χθεσινή ημέρα σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή στην στρατηγική του Ισραήλ. Όπως εξηγεί, για δεκαετίες, το Ισραήλ προσπάθησε να συμπεριφέρεται σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Διπλωματικά, έβλεπε τη Δύση ως πρότυπο δημοκρατίας και στρατιωτικής δύναμης, λειτουργώντας εντός των περιορισμών των δυτικών διπλωματικών κανόνων.
Αυτοί οι κανόνες, σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, περιλαμβάνουν μετρημένες αντιδράσεις, προσεκτικές κλιμακώσεις και ατελείωτες διαπραγματεύσεις που συχνά τονίζεται στο άρθρο ότι ανταμείβουν τους ίδιους παράγοντες που οργανώνουν τη βία εναντίον Ισραηλινών αμάχων.
Σύμφωνα με την Jerusalem Post, η απόπειρα δολοφονίας των ηγετών της Χαμάς στην πρωτεύουσα του Κατάρ, συμπεριλαμβανομένου του αναπληρωτή ηγέτη Χαλίλ αλ-Χάγια, του πρώην ηγέτη Χαλέντ Μασάαλ και του οικονομικού διευθυντή Ζαχέρ Τζαμπάριν, ήταν μια δήλωση ότι οι κανόνες εμπλοκής έχουν αλλάξει. Όπως τονίζεται, επί 30 χρόνια, οι ηγέτες της Χαμάς απολάμβαναν αυτό που ο Seth Frantzman της Jerusalem Post περιέγραψε εύστοχα ως «προνόμιο της Χαμάς» στη Ντόχα, «ζώντας στην πολυτέλεια στο εξωτερικό» ενώ ενορχηστρώνουν τρομοκρατικές ενέργειες από το ασφαλές καταφύγιό τους στο Κατάρ.
Σύμφωνα με το αφήγημα που ξεδιπλώνει το ισραηλινό μέσο, την Τρίτη, το Ισραήλ, κουρασμένο από τα παιχνίδια της Χαμάς που καθυστερούσε τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, ανέλαβε την πρωτοβουλία.
Απόρριψη των δυτικών μεθόδων
Μιλώντας στην ισραηλινή εφημερίδα, ο πρόεδρος του Κέντρου Δημόσιων Υποθέσεων της Ιερουσαλήμ, Νταν Ντίκερ, εξήγησε πώς, με την αυξανόμενη τάση των ευρωπαϊκών χωρών να αναγνωρίσουν ένα παλαιστινιακό κράτος, οι δυτικές δυνάμεις έχουν προσπαθήσει συστηματικά να επιβάλουν το δικό τους πολιτισμικό πλαίσιο στις δυναμικές της Μέσης Ανατολής. Αυτή η προσέγγιση αντιμετωπίζει τις διαπραγματεύσεις ως ασκήσεις καλής πίστης μεταξύ ορθολογικών παραγόντων, όπου ο συμβιβασμός είναι αρετή και η κλιμάκωση είναι αποτυχία. Ωστόσο, αυτό παρερμηνεύει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η εξουσία στη Μέση Ανατολή, μια γεωπολιτική πυριτιδαποθήκη που δεν έχει όμοιο της στον πλανήτη.
Σύμφωνα με τον Ντίκερ, η ηγεσία της Χαμάς έχει περάσει δεκαετίες εκμεταλλευόμενη αυτή τη δυτική νοοτροπία. Παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως απρόθυμους συμμετέχοντες στις ειρηνευτικές διαδικασίες, ενώ ταυτόχρονα γιορτάζουν σφαγές όπως αυτή της 7ης Οκτωβρίου. Το αποτέλεσμα είναι ένα διεστραμμένο σύστημα όπου το Ισραήλ βρίσκεται να «διαπραγματεύεται σύμφωνα με τους κανόνες της Χαμάς», όπου οι καθυστερήσεις στις διαπραγματεύσεις για τους ομήρους ανταμείβονται με διεθνή πίεση στο Ισραήλ και όχι με συνέπειες για τη Χαμάς.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ίδια η συνέχιση του πολέμου και η δυστυχία του παλαιστινιακού λαού είναι ένα μέσο για την επίτευξη του σκοπού της Χαμάς, η οποία διαστρεβλώνει την αφήγηση των διεθνών μέσων ενημέρωσης σύμφωνα με τις προτιμήσεις της – βομβαρδισμοί νοσοκομείων, αδιάκριτοι πυροβολισμοί σε χώρους παροχής βοήθειας και λιμός. Η τρομοκρατική οργάνωση έχει καταφέρει να διαδώσει το αφηγημά της στον δυτικό κόσμο, ο οποίος μπορεί να κοιτάζει με περιφρόνηση τη Μέση Ανατολή με δυτική νοοτροπία και να φωνάζει «αδικία!».
Η παραδοσιακή δυτική προσέγγιση δημιούργησε αυτό που ο Ντίκερ ονόμασε ψευδή υπόθεση: «Ότι το Ισραήλ δεν θα τολμούσε να επιτεθεί στην ηγεσία της Χαμάς στο έδαφος του Κατάρ, επειδή υποθέτει ότι οι Αμερικανοί θα το εμπόδιζαν». Αυτή η υπόθεση έγινε η ασπίδα της Χαμάς, επιτρέποντάς της να λειτουργεί ατιμώρητα, ενώ οι στρατιώτες της πέθαιναν στα τούνελ της Γάζας.
Η Μέση Ανατολή, όπως σημείωσε ο Ντίκερ, «κατανοεί μόνο τη νίκη και την ήττα». Αυτό δεν είναι πολιτισμικό στερεότυπο, αλλά μάλλον αναγνώριση του γεγονότος ότι αυτή η περιοχή είναι διαφορετική. Σε μια περιοχή όπου η κατάρρευση του κράτους είναι πιο συχνή από ό,τι αλλού και οι φυλετικές δυναμικές παραμένουν ισχυρές, η δύναμη σηματοδοτεί νομιμότητα, ενώ η αδυναμία προκαλεί επιθετικότητα.
Το Ισραήλ θα ενεργεί μονομερώς
Η δήλωση του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου ότι «οι μέρες που οι ηγέτες της τρομοκρατίας απολαμβάνουν ασυλία οπουδήποτε έχουν τελειώσει» μπορεί να αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από σκληρή ρητορική. Θα μπορούσε, σύμφωνα με την Jerusalem Post να υποδηλώνει μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ προβάλλει τη δύναμή του. Αντί να επιδιώκει τη έγκριση της Δύσης για κάθε κλιμάκωση, το Ισραήλ δείχνει ότι θα ενεργήσει μονομερώς για να προστατεύσει τα συμφέροντά του.
Αυτή η αλλαγή είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένης της χρονικής στιγμής. Ο επικεφαλής της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνεά, φέρεται να είπε στους υπουργούς κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου: «Δεν μπορείτε να εξοντώσετε ανώτερους αξιωματούχους της Χαμάς στο εξωτερικό ενώ οι διαπραγματεύσεις με αυτούς συνεχίζονται». Η επίθεση στη Ντόχα υποδηλώνει ότι ο Νετανιάχου έχει απορρίψει εν συνόλω αυτή την «δυτικού τύπου» προσέγγιση.
Το Ισραήλ έχει ενεργήσει με παρόμοιο τρόπο και στο παρελθόν, με πιο αξιοσημείωτες την δολοφονία του αρχηγού της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε στο κέντρο της Τεχεράνης το 2024, τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα και τις συντονισμένες επιθέσεις με ασύρματους σε μέλη της Χεζμπολάχ.
Η επίθεση της Τρίτης όμως ήταν διαφορετική. Ήταν μια απάντηση, όπως ισχυρίστηκε ο Νετανιάχου, στην τρομοκρατική επίθεση της Δευτέρας στην Ιερουσαλήμ, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο έξι ανθρώπων, και στον θάνατο τεσσάρων στρατιωτών του IDF στη Γάζα. Το Ισραήλ έλαβε αποφασιστικά μέτρα ως απάντηση στις ενέργειες της Χαμάς και μίλησε τη γλώσσα της δύναμης.
Ο Ντίκερ επεσήμανε επίσης τη σύμπτωση απόψεων μεταξύ του Νετανιάχου και του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ όσον αφορά την «ήττα του ριζοσπαστικού εξτρεμιστικού ισλαμισμού». Αυτή η συνεργασία απελευθερώνει το Ισραήλ από τους διπλωματικούς περιορισμούς που του επέβαλλαν προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις, όπως αυτή του πρώην προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Αυτό έχει σημασία επειδή οι παράγοντες της Μέσης Ανατολής παρακολουθούν στενά τη δυναμική μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ. Όταν βλέπουν διαφορά απόψεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Ιερουσαλήμ, αυτό ενθαρρύνει τις στρατηγικές απόρριψης. Όταν βλέπουν συντονισμό, αυτό τους αναγκάζει να επανατοποθετηθούν στην σκακιέρα.
Τα μηνύματα της επίθεσης
Η επιλογή να επιτεθεί συγκεκριμένα στο Κατάρ στέλνει πολλαπλά μηνύματα.
- Πρώτον, τερματίζει τη μυθοπλασία ότι η «πολιτική πτέρυγα» της Χαμάς λειτουργεί ξεχωριστά από τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις. Αυτοί οι ηγέτες «επευφήμησαν τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου» από την άνετη εξορία τους, συμμετέχοντας άμεσα σε κάθε ρουκέτα που εκτοξεύθηκε και σε κάθε ομηρία που πραγματοποιήθηκε, υποστηρίζει η εφημερίδα.
- Δεύτερον, αμφισβητεί το διπλό παιχνίδι του Κατάρ, που τοποθετείται ως μεσολαβητής ενώ παράλληλα παρέχει καταφύγιο σε ηγέτες της τρομοκρατίας. Το κράτος του Κόλπου έχει αξιοποιήσει τη φιλοξενία ηγετών της Χαμάς για να αποκτήσει επιρροή στις ειρηνευτικές διαδικασίες, αλλά η επίθεση του Ισραήλ υποδηλώνει ότι αυτή η ρύθμιση δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντα του Ισραήλ.
- Τρίτον, αποδεικνύει ότι η γεωγραφική απόσταση δεν παρέχει πλέον ασυλία. Αν το Ισραήλ μπορεί να επιτεθεί στη Ντόχα, κανένας ηγέτης της Χαμάς δεν μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του ασφαλή με βάση τη διπλωματική ευαισθησία της τοποθεσίας του.
Νέα δοκιμασία για το Ισραήλ
Η πραγματική δοκιμασία για το αν το Ισραήλ έχει υιοθετήσει πραγματικά τη «γλώσσα της Μέσης Ανατολής» θα είναι η συνέχεια. Οι περιφερειακοί παράγοντες θα παρακολουθούν για να δουν αν αυτή ήταν μια μεμονωμένη ισραηλινή επιχείρηση ή κάτι περισσότερο. Παραμένει να δούμε αν το Ισραήλ θα διατηρήσει αυτή την προσέγγιση παρά την αναπόφευκτη διεθνή πίεση και αν θα επεκταθεί πέρα από τη Χαμάς και σε άλλους ιρανικούς αντιπροσώπους.
Η επίθεση στη Ντόχα «θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα για το τέλος του πολέμου στη Γάζα», λέει ο Ντίκερ. Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι η επιχείρηση εξάλειψε τη στρατιωτική ικανότητα της Χαμάς, αλλά στο ότι αποδεικνύει την προθυμία του Ισραήλ να παραβλέψει τους διπλωματικούς κανόνες και να είναι διατεθειμένο να πληρώσει οποιοδήποτε διπλωματικό τίμημα για τη νίκη.
Εάν οι παράγοντες της Μέσης Ανατολής πιστεψουν ότι ο αντίπαλός τους είναι πραγματικά αφοσιωμένος στην απόλυτη νίκη και όχι στη διαχείριση της σύγκρουσης, αρχίζουν να υπολογίζουν στρατηγικές εξόδου αντί για διαγωνισμούς αντοχής.
Η Δευτέρα σηματοδοτεί την πέμπτη επέτειο των Συμφωνιών του Αβραάμ. Ενώ η Μέση Ανατολή είναι σημαντικά διαφορετική πέντε χρόνια μετά, οι συμφωνίες έχουν σε μεγάλο βαθμό επιτύχει ακριβώς επειδή εγκατέλειψαν το πλαίσιο που επέβαλε η Δύση για την κεντρικότητα του Ισραήλ και της Παλαιστίνης και αντ’ αυτού αντανακλούσαν τα πραγματικά συμφέροντα και τις αντιλήψεις για τις απειλές των κρατών της περιοχής. Τα αραβικά κράτη θεωρούν όλο και περισσότερο το Ιράν και τους εκπροσώπους του ως την κύρια απειλή τους, καθιστώντας λογική την τακτική συνεργασία με το Ισραήλ. Και τα αραβικά κράτη δεν συμπεριφέρονται όπως οι δυτικές δημοκρατίες. Δεν έχουν την ίδια νοοτροπία.
Μπορεί το Ισραήλ να συνεχίσει αυτή την προσέγγιση, εν μέσω της διπλωματικής πίεσης της Δύσης και της κριτικής των διεθνών μέσων ενημέρωσης, για να αναγκάσει τελικά τη Χαμάς να παραδεχτεί την ήττα της; Η επίθεση στη Ντόχα έδειξε την προθυμία του Ισραήλ να δώσει προτεραιότητα σε μια άμεση βραχυπρόθεσμη νίκη έναντι της διεθνούς έγκρισης και των ασταμάτητων διαβουλεύσεων, καταλήγει το άρθρο.
