Το φαινόμενο του κλιματικού – οικολογικού άγχους εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονο στους νέους και τις νέες της γενιάς Ζ, όπως δείχνουν μελέτες Ελλήνων επιστημόνων. Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Ίριδα Τσεβρένη, σε συνεργασία με πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας, καταγράφει ότι η Gen Z βιώνει μια ευρεία γκάμα συναισθημάτων που συνδέονται άμεσα με την κλιματική κρίση. Όπως εξηγεί η κ. Τσεβρένη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, αυτά τα συναισθήματα «ονομάζονται οικολογικά και είναι κυρίως αρνητικά».
«Μπορεί να είναι θλίψη, αγωνία, μελαγχολία, ανησυχία, θυμός, φόβος, απόγνωση, απώλεια, μοναξιά, ενοχή… Ταυτόχρονα όμως εντοπίζονται και θετικά συναισθήματα όπως ελπίδα, ενδυνάμωση, έμπνευση, ενσυναίσθηση», επισημαίνει, διευκρινίζοντας πως το κλιματικό άγχος «δεν αποτελεί ασθένεια με παθολογικά αίτια αλλά μία χρόνια μορφή φόβου για την περιβαλλοντική καταστροφή».
Η ερευνητική ομάδα παρατηρεί ότι τα τελευταία χρόνια η ένταση του φαινομένου αυξάνεται με βασικό εκφραστή τη Γενιά Ζ. «Έχει βιώματα. Είναι η γενιά που γεννήθηκε και ενηλικιώθηκε με την κλιματική κρίση ως πραγματικότητα, όχι ως μελλοντικό ενδεχόμενο», σημειώνει η κ. Τσεβρένη, προσθέτοντας ότι πρόκειται για «μια γενιά που χαρακτηρίζεται από τη μοναχικότητα της ψηφιακής εποχής, αλλά συνδυάζει αυτή τη μοναξιά με μια έντονη ευαισθησία απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα και στα ανθρώπινα δικαιώματα».
Η πρώτη μελέτη της ομάδας, βασισμένη σε διεθνή βιβλιογραφία, κατέγραψε «πολύ υψηλά επίπεδα ανησυχίας και άγχους στους νέους ανθρώπους, με μια ευρεία γκάμα συναισθημάτων — από τη θλίψη και τον φόβο μέχρι τον θυμό και την ενοχή». Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το φαινόμενο κορυφώνεται στις μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις κλιματικές μεταβολές.
Μετά τις πλημμύρες του «Ντάνιελ» στη Θεσσαλία, η ομάδα κατέγραψε «εξαιρετικά υψηλές τιμές οικολογικού άγχους». Το 90% των νέων δήλωσε πως «το μέλλον είναι τρομακτικό» και «οι άνθρωποι έχουν αποτύχει να φροντίσουν τον πλανήτη», ενώ το 93,3% θεωρεί ότι «οι κυβερνήσεις αγνοούν τις ανησυχίες των πολιτών». Η συντριπτική πλειοψηφία εξέφρασε «δυσπιστία» και «αίσθημα προδοσίας» απέναντι στις πολιτικές για την κλιματική κρίση.
Η κ. Τσεβρένη εξηγεί ότι «το συναίσθημα της αδυναμίας» συνδέεται με την απουσία στήριξης από το πολιτικό και οικονομικό σύστημα, ενώ «η οργή αποτελεί κι αυτή ένα πολιτικό συναίσθημα που σχετίζεται με τη θέληση των νέων για δράση γύρω από την κλιματική αλλαγή».
Η τρίτη φάση της έρευνας εστιάζει στη σχέση ανάμεσα στο άγχος και τη δράση. «Σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, η Gen Ζ δεν παθητικοποιείται από το άγχος της», υπογραμμίζει. «Η αδυναμία που μπορεί να αισθανθεί μετουσιώνεται σε θέληση για συμμετοχή, σε δράση για αλλαγή είτε μέσω του ακτιβισμού είτε μέσα από τοπικές πρωτοβουλίες».
Η ίδια προσθέτει ότι η Gen Z «δεν ενδιαφέρεται μόνο για την ποιότητα της δικής της ζωής, αλλά ευρύτερα όλου του πλανήτη», ενώ η ευαλωτότητα της Μεσογείου την κάνει πιο απαιτητική και ευαίσθητη. Παρ’ όλα αυτά, η κ. Τσεβρένη δηλώνει αισιόδοξη:
«Αν σταθούμε και ακούσουμε τη φωνή της γενιάς Ζ, μέσα από την αγωνία αλλά και την αγάπη της για το περιβάλλον, θα δούμε κάτι ελπιδοφόρο… Νομίζω ότι στα χέρια τους ο κόσμος θα είναι καλύτερος αύριο».
