Η παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ το βράδυ της Παρασκευής, μετά την απάντηση της Χαμάς στην πρόταση του σχεδίου ειρήνευσης, αλλάζει άρδην το σκηνικό στη Λωρίδα της Γάζας.
Με μια αιφνιδιαστική ανάρτηση στο Truth Social, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι η Χαμάς είναι έτοιμη για «διαρκή ειρήνη» και κάλεσε το Ισραήλ να σταματήσει «αμέσως» τους βομβαρδισμούς. Η κίνηση αυτή, που ήρθε λίγο μετά την επίσημη απάντηση της παλαιστινιακής οργάνωσης στο ειρηνευτικό σχέδιο της Ουάσινγκτον, λειτούργησε ως καταλύτης για ραγδαίες πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις.
Ο Τραμπ υπογράμμισε ότι η διακοπή των επιθέσεων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ασφαλή απελευθέρωση των ομήρων, σημειώνοντας ότι ήδη έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για τον καθορισμό των λεπτομερειών. Με το μήνυμά του, έδωσε το στίγμα μιας πρωτοφανούς δυναμικής που φαίνεται να μεταβάλλει το πλαίσιο των μέχρι σήμερα αδιεξόδων.
Έκπληξη στο Ισραήλ και αλλαγή επιχειρησιακής στάσης
Στο Ισραήλ ενώ αρχικά κυβερνητικές πηγές μετέφεραν αιφνιδιασμό για τον τόνο της αμερικανικής παρέμβασης, αφού η απάντηση της Χαμάς είχε γίνει αντιληπτή ως «απόρριψη» του σχεδίου Τραμπ, τελικά υπήρξε «στροφή« καθώς το γραφείο του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η χώρα είναι έτοιμη για την άμεση εφαρμογή του πρώτου σταδίου του σχεδίου Τραμπ που προβλέπει απελευθέρωση όλων των ομήρων. Παράλληλα στρατιωτικές αναφορές έκαναν λόγο για μείωση των επιχειρήσεων στο «ελάχιστο» και έμφαση σε αμυντική διάταξη μετά από συντονισμό με την Ουάσινγκτον. Τις διαταγές αυτές μετέδωσε ο στρατιωτικός σταθμός του Ισραήλ. Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Εϊάλ Ζαμίρ συγκάλεσε ειδική αξιολόγηση και έδωσε εντολή προπαρασκευής «για την εφαρμογή του πρώτου σταδίου», με βασικό γνώμονα την προστασία των δυνάμεων και την ετοιμότητα ταχείας αντίδρασης.
Η θέση της Χαμάς και το μήνυμα για τις δηλώσεις Τραμπ
Η Χαμάς από την πλευρά της είχε νωρίτερα δηλώσει ότι αποδέχεται επί της αρχής το πλαίσιο και είναι έτοιμη να απελευθερώσει άμεσα τους Ισραηλινούς ομήρους, ζωντανούς ή νεκρούς. Εκπρόσωπός, απαντώντας στον Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτήρισε «ενθαρρυντικές» τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου για άμεση παύση των βομβαρδισμών, επισημαίνοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα επιταχύνει τη διαδικασία ανταλλαγής και τον τερματισμό του πολέμου. Νωρίτερα πάντως η οργάνωση είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν αποδέχεται αφοπλισμό σε αυτό το στάδιο και προκρίνει μεταβατική διοίκηση τεχνοκρατών στη Γάζα, με τα ζητήματα ασφάλειας και διακυβέρνησης να παραπέμπονται στις επόμενες φάσεις.
Η απάντηση της Χαμάς στο «σχέδιο Τραμπ»
Στην απάντησή νωρίτερα της στο σχέδιο των 20 σημείων του Τραμπ, η Χαμάς δήλωσε έτοιμη να απελευθερώσει όλους τους ζωντανούς ομήρους και να επιστρέψει τις σορούς των νεκρών ομήρων σε αντάλλαγμα με Παλαιστίνιους κρατούμενους που κρατούνται από το Ισραήλ, καθώς και να ξεκινήσει άμεσες διαπραγματεύσεις για τις «λεπτομέρειες» αυτών των απελευθερώσεων.
Στο κείμενο της απάντησης ωστόσο δεν υπάρχει καμία αναφορά για τον αφοπλισμό του κινήματος – που απαιτεί το Ισραήλ – ή την εξορία των μαχητών του σε τρίτες χώρες, δύο βασικά σημεία του σχεδίου του Αμερικανού προέδρου, το οποίο υποστηρίζεται από πολλές αραβικές χώρες.
Το σχέδιο αυτό προβλέπει κατάπαυση του πυρός, απελευθέρωση εντός 72 ωρών των ομήρων που κρατούνται στη Λωρίδα της Γάζας, αφοπλισμό της Χαμάς και σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού.
Στην ανακοίνωση – απάντηση στο σχέδιο Τραμπ η Χαμάς τονίζει ότι «εκτιμά τις αραβικές, ισλαμικές και διεθνείς προσπάθειες, καθώς και τις προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που ζητούν τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, την ανταλλαγή των κρατουμένων και την άμεση είσοδο βοήθειας» στον θύλακα. Προσθέτει ότι εγκρίνει «την απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων της κατοχής –ζωντανών και λειψάνων– σύμφωνα με το σχέδιο ανταλλαγής (σ.σ. με Παλαιστίνιους κρατουμένους) που περιλαμβάνεται στην πρόταση του Τραμπ, υπό τις αναγκαίες συνθήκες επί του πεδίου για την υλοποίησή της».
Στη συνέχεια ωστόσο, πρόσθεσε: «Υπό αυτό το πλαίσιο, το κίνημα επιβεβαιώνει την ετοιμότητά του να εμπλακεί, μέσω των διαμεσολαβητών, σε διαπραγματεύσεις για να συζητηθούν οι λεπτομέρειες».
Μιλώντας στο Al Jazeera, ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της Χαμάς είπε ότι η παράδοση των ομήρων που κρατούνται στη Γάζα μέσα σε 72 ώρες είναι «θεωρητική και μη ρεαλιστική».
Η οργάνωση αναφέρει επίσης ότι είναι έτοιμη «να παραδώσει τη διακυβέρνηση της Λωρίδας της Γάζας σε μια ομάδα Παλαιστίνιων ανεξάρτητων (τεχνοκρατών) που θα βασίζεται στην παλαιστινιακή συναίνεση και θα έχει την αραβική και ισλαμική υποστήριξη».
Ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ, υψηλόβαθμο στέλεχος της Χαμάς, δήλωσε αργά την Παρασκευή στο τηλεοπτικό κανάλι Al Jazeera ότι η οργάνωση δεν θα αφοπλιστεί μέχρι να τερματιστεί η ισραηλινή «κατοχή», προσθέτοντας ότι τα ζητήματα που αφορούν το μέλλον της Γάζας θα πρέπει να συζητηθούν εντός ενός συνολικού εθνικού παλαιστινιακού πλαισίου, του οποίου μέρος θα αποτελεί και η ίδια. Ο Μαρζούκ είπε ότι η Χαμάς θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για όλα τα ζητήματα που αφορούν την ίδια και τα όπλα της.
Πανηγυρισμοί στη Γάζα
Στη Γάζα, τα ευχαριστώ στον Αλλάχ άρχισαν να ακούγονται από σκηνές του καταυλισμού αλ Μαουάσι, κοντά στην Χαν Γιουνίς, στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, μετά την ανακοίνωση της απόφασης της Χαμάς, ανέφερε ανταποκριτής του Γαλλικού Πρακτορείου.
«Το σώμα μου άρχισε να τρέμει και να ανατριχιάζει. Με κατέκλυσε ένα συναίσθημα “‘Αλλάχ, έφτασε επιτέλους η ανακούφιση. Επιτέλους, ο πόλεμος θα τελειώσει, η γενοκτονία θα τελειώσει και μπορούμε να κοιμηθούμε με ασφάλεια και χωρίς φόβο!’» είπε η Σάμα Αλ-Χου, μια Παλαιστίνια που ζει στον καταυλισμό.
«Ελπίζουμε ότι ο πόλεμος, οι βομβαρδισμοί και η καταστροφή θα τελειώσουν και η αιματοχυσία θα σταματήσει. Είμαστε εξαντλημένοι και αξίζουμε χαρά και ζωή», δήλωσε ο Μοάμεν Τζάσερ, ένας Παλαιστίνιος που γιόρτασε επίσης την είδηση.
Οι ευχαριστίες στο Κατάρ
Στο βιντεομήνυμά του από το Οβάλ Γραφείο ο Ντόναλντ Τραμπ ευχαρίστησε τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες για τη συνδρομή τους, κατονομάζοντας το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία, την Αίγυπτο και την Τουρκία και κάνοντας αναφορά σε «πολλές ακόμη» που στήριξαν διακριτικά. Το Κατάρ, που έχει αναλάβει κεντρικό ρόλο διαμεσολάβησης, ανακοίνωσε ότι σε συντονισμό με την Αίγυπτο και τις ΗΠΑ επιδιώκει την ολοκλήρωση των συνομιλιών. Η Ντόχα και το Κάιρο, με ισχυρές επαφές και στις δύο πλευρές, εμφανίζονται έτοιμες να περάσουν στο πρακτικό στάδιο καθορισμού χρονοδιαγραμμάτων, ασφαλών διαδρόμων και μηχανισμών επιτήρησης.
Η πρώτη φάση φαίνεται να επικεντρώνεται στην άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και στη γρήγορη αποκλιμάκωση των επιθετικών επιχειρήσεων. Προϋποθέτει συντονισμένη παύση πυρός, δημιουργία ασφαλών διόδων, επιχειρησιακούς κανόνες εμπλοκής που θα αποτρέπουν αναζωπύρωση και ενεργό ρόλο τρίτων στη διασφάλιση συμμόρφωσης. Τα ζητήματα διακυβέρνησης της Γάζας, οι ρυθμίσεις ασφαλείας και οι εγγυήσεις για την επόμενη ημέρα όπως προκύπτει παραπέμπονται σε μεταγενέστερα στάδια, με την προοπτική μεταβατικού σχήματος τεχνοκρατών φαίνεται ότι θα συζητηθούν σε δεύτερη φάση.
Διεθνής στήριξη στο «σχέδιο Τραμπ»
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε «ενθαρρυμένος» από την ετοιμότητα της Χαμάς να απελευθερώσει ομήρους και να συζητήσει βάσει του αμερικανικού πλαισίου, καλώντας όλα τα μέρη να αξιοποιήσουν την ευκαιρία.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν υπογράμμισε ότι απελευθέρωση ομήρων και κατάπαυση του πυρός είναι «εφικτές» και ζήτησε άμεση εφαρμογή.
Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς χαρακτήρισε το σχέδιο την «καλύτερη ευκαιρία για ειρήνη» μετά από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου, επιμένοντας σε άμεση παύση των μαχών, απελευθέρωση των ομήρων και αφοπλισμό της Χαμάς.
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ έκανε λόγο για «σημαντική πρόοδο» που «μας φέρνει πιο κοντά στην ειρήνη από ποτέ» και κάλεσε όλες τις πλευρές να εφαρμόσουν τη συμφωνία χωρίς καθυστέρηση, ενώ η Πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, τόνισε ότι προτεραιότητα τώρα έχει η εκεχειρία και η παράδοση των ομήρων.
Αχτίδα ελπίδας
Η δημόσια αποτύπωση της πρόθεσης της Χαμάς, να ικανοποιήσει το ισραηλινό αίτημα για παράδοση των ομήρων, ο άμεσος πολιτικός συντονισμός Ουάσινγκτον-Ιερουσαλήμ και η ενεργοποίηση των μεσολαβητών δημιουργούν ένα σπάνιο παράθυρο αποκλιμάκωσης. Αν η πρώτη φάση ολοκληρωθεί με επιστροφή των ομήρων και σταθερή παύση πυρός, θα έχει τεθεί ένα ελάχιστο θεμέλιο για τα επόμενα στάδια. Η εξέλιξη θα εξαρτηθεί από το αν οι πλευρές θα μετατρέψουν το συμβολικό άνοιγμα σε κάτι παραπάνω ή θα κυριαρχήσει η καχυποψία.
