Έναν χρόνο μετά τις κυβερνητικές εξαγγελίες για το πρόγραμμα «Αλλάζω σύστημα θέρμανσης και θερμοσίφωνα» και τρεις μήνες από το κλείσιμο της σχετικής πλατφόρμας, οι δικαιούχοι εξακολουθούν να μην έχουν λάβει τα πολυαναμενόμενα vouchers. Το γεγονός αυτό μπλοκάρει την έναρξη της αγοράς, παρότι, σύμφωνα με τον οδηγό, η ολοκλήρωση του προγράμματος έχει οριστεί για τις 23 Σεπτεμβρίου 2025.
Η καθυστέρηση έχει δημιουργήσει συνθήκες ασφυξίας στην αγορά ηλιακών θερμοσιφώνων. Ολόκληρη η αλυσίδα –από τις βιομηχανίες παραγωγής και τις εταιρείες εισαγωγής μέχρι τα καταστήματα λιανικής και τους εγκαταστάτες– πλήττεται σοβαρά, με τον κίνδυνο για τη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων να είναι πλέον ορατός. Όπως υπογραμμίζει η Ένωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας, η πλειονότητα των βιομηχανιών θερμικών ηλιακών λειτουργεί σήμερα μόλις στο 50% της δυναμικότητάς της, ενώ στον ορίζοντα διαφαίνονται οι πρώτες απολύσεις, σε μια περίοδο που ήδη παρατηρείται έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Η πτώση της παραγωγής συμπαρασύρει και τις ελληνικές βιομηχανίες πρώτων υλών, καθώς οι παραγγελίες για υλικά κατασκευής ηλιακών θερμοσιφώνων έχουν μειωθεί περίπου στο μισό. Την ίδια ώρα, πάνω από 120.000 ελληνικά νοικοκυριά –κυρίως ευάλωτες οικογένειες που βρίσκονται στα όρια της ενεργειακής φτώχειας– παραμένουν εγκλωβισμένα. Περιμένουν να υλοποιηθεί το πρόγραμμα για να αποκτήσουν ηλιακό θερμοσίφωνα, ώστε να εξασφαλίσουν δωρεάν ζεστό νερό χρήσης. Μέχρι τότε, εξακολουθούν να πληρώνουν υψηλούς λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, σε μια χώρα με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ηλιοφάνειας στον κόσμο.
Τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη του προγράμματος είναι αδιαμφισβήτητα. Από τα 93,7 εκατ. ευρώ που διατέθηκαν στο «Αλλάζω θερμοσίφωνα», τα 87 εκατ. παρέμειναν στην εγχώρια οικονομία, ενώ τα περίπου 68.000 νοικοκυριά που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα θα εξοικονομούν ετησίως 480 ευρώ – πόροι που θα κατευθύνονται σε άλλες βασικές ανάγκες. Επιπλέον, οι εγκατεστημένοι ηλιακοί θερμοσίφωνες αναμένεται να μειώσουν τις εκπομπές κατά περισσότερους από 98.000 τόνους CO₂ ετησίως.
Παρά τα θετικά αυτά δεδομένα, η Ένωση εκφράζει έντονη απογοήτευση για τις καθυστερήσεις. Όπως επισημαίνει, όταν το πρόγραμμα εξαγγέλθηκε στη ΔΕΘ θεωρήθηκε ότι η υλοποίησή του θα ήταν απλή υπόθεση, αφού είχε προηγηθεί με μεγάλη επιτυχία το «Ανακυκλώνω – Αλλάζω θερμοσίφωνα». Υπήρχε ήδη έτοιμος οδηγός, πλατφόρμα, κατάλογοι εγκεκριμένων προϊόντων και προμηθευτών, καθώς και αιτήσεις χιλιάδων επιλαχόντων που θα είχαν προτεραιότητα. Παρ’ όλα αυτά, χρειάστηκαν τρεις μήνες για να δημοσιευθεί ο νέος οδηγός (ΦΕΚ 6969Β/19.12.2024), ενώ αποφασίστηκε η δημιουργία νέας πλατφόρμας, προκαλώντας νέες καταχωρίσεις, τεχνικά προβλήματα και επιπλέον καθυστερήσεις.
Το πιο χαρακτηριστικό, σύμφωνα με την Ένωση, είναι ότι ενώ η λήξη του προγράμματος έχει οριστεί για τις 23 Σεπτεμβρίου 2025, μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκινήσει καν η αποστολή των vouchers. Αυτό σημαίνει ότι μέσα σε μόλις 20 ημέρες θα έπρεπε να εκδοθούν, να αγοραστούν και να εγκατασταθούν 120.000 ηλιακοί θερμοσίφωνες – κάτι που φαντάζει πρακτικά αδύνατο.
Στην ίδια ανακοίνωση διατυπώνονται και σοβαρές υπόνοιες ότι οι καθυστερήσεις μπορεί να συνδέονται με πιθανή πρόθεση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να αναθέσει την υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης απευθείας στους παρόχους ενέργειας. Οι φήμες αυτές, σημειώνει η Ένωση, ενισχύουν την καχυποψία ότι το πρόγραμμα καθυστερεί εσκεμμένα, με στόχο την υπονόμευση ή ακόμη και τη ματαίωσή του. Δηλώνει δε την κατηγορηματική της αντίθεση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, προειδοποιώντας ότι θα συνιστούσε κατάφωρη στρέβλωση του ανταγωνισμού και θα οδηγούσε πολλές ελληνικές επιχειρήσεις –βιομηχανίες, καταστήματα λιανικής και εγκαταστάτες– σε κλείσιμο, χωρίς κανείς να μπορεί να εγγυηθεί το όφελος για τον τελικό καταναλωτή.
