Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα (Οκτώβριος 2025) νέους κανόνες για τα διπλώματα οδήγησης, με στόχο τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας στην ΕΕ. Οι βασικές αλλαγές περιλαμβάνουν την εισαγωγή ψηφιακής άδειας οδήγησης, αυστηρότερους κανόνες για τους αρχάριους οδηγούς και τη διασυνοριακή επιβολή κυρώσεων.
Οι νέοι εκσυγχρονισμένοι κανόνες για τις άδειες οδήγησης στην ΕΕ τέθηκαν σε ισχύ χθες Τρίτη (25/11). Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προθεσμία τέσσερα χρόνια προκειμένου να ενσωματώσουν τους νέους κανόνες στην εθνική τους νομοθεσία με εξαίρεση τους κανόνες για τα εναλλακτικά κινούμενα οχήματα και τη συνοδευόμενη οδήγηση, οι οποίοι θα ισχύσουν σε δύο και τρία χρόνια αντίστοιχα.
Τα νέα μέτρα αποσκοπούν στην μείωση των τροχαίων ατυχημάτων στους δρόμους της ΕΕ αλλά και της περιττής διοικητικής επιβάρυνσης για πολίτες και αρχές.
Σημειώνεται ότι την περασμένη χρονιά (2024) 19.940 άτομα έχασαν τη ζωή τους στην άσφαλτο. Σκοπός των νέων μέτρων είναι να μειωθούν οι θάνατοι και οι σοβαροί τραυματισμοί κατά 50% έως το 2030 και την σχεδόν πλήρη εξάλειψή τους έως το 2050.
Οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν μέτρα που έχουν αποδεδειγμένα σημαντικά οφέλη για την οδική ασφάλεια, όπως η εισαγωγή ενός ενιαίου προγράμματος συνοδευόμενης οδήγησης σε όλη την ΕΕ για 17χρονους οδηγούς και μιας ενιαίας δοκιμαστικής περιόδου για νέους οδηγούς.
Με τα νέα μέτρα η αμοιβαία αναγνώριση των αφαιρέσεων άδειας θα διασφαλίζει ότι οι οδηγοί που διαπράττουν σοβαρές παραβάσεις θα αντιμετωπίζουν συνέπειες ανεξάρτητα της χώρας κατοικίας τους.
Επιπλέον, η ΕΕ εισάγει ψηφιακές άδειες οδήγησης, προσβάσιμες από κινητά τηλέφωνα ή άλλες ψηφιακές συσκευές, οι οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιούνται σε όλη την Ένωση.
Οι αλλαγές της ΕΕ για τις άδειες οδήγησης
Ψηφιακές άδειες οδήγησης
Η νέα οδηγία για τις άδειες οδήγησης εισάγει την πλήρως ψηφιακή άδεια οδήγησης, διαθέσιμη σε κινητό τηλέφωνο ή άλλη ψηφιακή συσκευή. Πλέον θα εκδίδεται στο Ευρωπαϊκό Πορτοφόλι Ψηφιακής Ταυτότητας. Με την καινοτομία αυτή θα απλουστεύονται οι διοικητικές διαδικασίες για τους πολίτες και τις εθνικές αρχές, ενώ θα διευκολύνει σημαντικά την αντικατάσταση, ανανέωση ή ανταλλαγή άδειας σε περίπτωση μετακίνησης σε άλλο κράτος-μέλος. Οι ψηφιακές άδειες –μετά από σύντομη μεταβατική περίοδο- θα εκδίδονται από προεπιλογή σε όλα τα κράτη-μέλη. Ωστόσο, οι φυσικές άδειες θα παραμένουν διαθέσιμες κατόπιν αιτήματος, ιδίως για όσους δεν διαθέτουν smartphone ή χρειάζονται έντυπο έγγραφο (π.χ. για ταξίδια σε τρίτες χώρες που δεν αναγνωρίζουν τις ψηφιακές άδειες).
Προγράμματα συνοδευόμενης οδήγησης για 17χρονους οδηγούς
Η νέα οδηγία εισάγει επίσης ένα ενιαίο σύστημα συνοδευόμενης οδήγησης για 17χρονους οδηγούς αυτοκινήτων (κατηγορία Β). Τα συστήματα συνοδευόμενης οδήγησης έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κράτη-μέλη θα μπορούν επίσης, υπό προϋποθέσεις, να εφαρμόζουν παρόμοια προγράμματα για 17χρονους και για την οδήγηση φορτηγών (κατηγορίες C1, C1E και C), με αμοιβαία αναγνώριση μεταξύ των κρατών-μελών που τα εφαρμόζουν. Σύμφωνα τις εκτιμήσεις το μέτρο αυτό θα συμβάλλει στην προσέλκυση περισσότερων νέων στο επάγγελμα του οδηγού φορτηγού.
Αυστηρότεροι κανόνες για νέους οδηγούς
Για πρώτη φορά, καθιερώνεται υποχρεωτική δοκιμαστική περίοδος τουλάχιστον δύο ετών για τους νέους οδηγούς μετά την απόκτηση του διπλώματος. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα ισχύουν αυστηρότεροι κανόνες και κυρώσεις, ιδίως όσον αφορά την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Αυτό είναι κρίσιμο, καθώς αν και οι νέοι οδηγοί αποτελούν μόλις το 8% όλων των οδηγών αυτοκινήτων, δύο στις πέντε θανατηφόρες συγκρούσεις αφορούν οδηγό ή αναβάτη κάτω των 30 ετών.
Πιο συστηματικοί έλεγχοι ικανότητας οδήγησης
Επιπλέον με τις αλλαγές θα ελέγχεται πιο συστηματικά η ικανότητα οδήγησης των κατόχων άδειας οδήγησης. Η νέα οδηγία προβλέπει σειρά από μέτρα για να διασφαλίζεται ότι ο οδηγός παραμένει σωματικά και ψυχικά ικανός να οδηγεί. Οι οδηγοί θα καλούνται πλέον να συμπληρώνουν μια αυτοαξιολόγηση πριν από την έκδοση άδειας και σε κάθε ανανέωση, ή να συμμορφώνονται με άλλα συστήματα αξιολόγησης που ορίζονται σε εθνικό επίπεδο.
Καλύτερη προστασία ευάλωτων χρηστών του δρόμου
Οι νέοι κανόνες οδήγησης δίνουν μεγαλύτερη έμφαση με απαιτήσεις εκπαίδευσης και εξέτασης στην καλύτερη προστασία ευάλωτων χρηστών του δρόμου όπως πεζοί, ποδηλάτες και χρήστες ηλεκτρονικών πατινιών.
Εναρμόνιση των κανόνων με τις τεχνολογικές εξελίξεις
Για να ευθυγραμμιστούν οι κανόνες αδειοδότησης με τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη μετάβαση σε οχήματα μηδενικών εκπομπών, οι νέες απαιτήσεις εξέτασης θα αξιολογούν, για παράδειγμα, γνώσεις και δεξιότητες σχετικές με προηγμένα συστήματα υποβοήθησης και άλλες αυτοματοποιημένες τεχνολογίες.
Προώθηση χρήσης εναλλακτικά κινουμένων και ειδικών οχημάτων
Παράλληλα η νέα οδηγία επιτρέπει στους κατόχους άδειας κατηγορίας Β να οδηγούν οχήματα που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένων οχημάτων έκτακτης ανάγκης, με μέγιστο βάρος έως 4,25 τόνους (αντί 3,5). Αυτό λαμβάνει υπόψη ότι τέτοια οχήματα είναι συχνά βαρύτερα (π.χ. λόγω μπαταριών) και συμβάλλει στην προώθησή τους, χωρίς να απαιτείται ανώτερη κατηγορία άδειας. Επίσης θα θεσπιστούν κανόνες που θα επιτρέπουν στους κατόχους άδειας κατηγορίας Β να αποκτούν επιπλέον δικαιώματα για την οδήγηση βαρέων αυτοκινούμενων τροχόσπιτων, έπειτα από ανάλογη εκπαίδευση και εξέταση.
Ενιαία αναγνώριση στην ΕΕ αδειών που εκδίδονται κατόπιν ανταλλαγής από συγκεκριμένες τρίτες χώρες
Σήμερα, οι άδειες που εκδίδονται σε κράτος-μέλος σε ανταλλαγή άδειας από τρίτη χώρα φέρουν τον κωδικό «70» και δεν είναι υποχρεωτικά αναγνωρίσιμες από άλλα κράτη-μέλη όταν ο κάτοχος μεταφέρει την κατοικία του. Με τη νέα οδηγία αυτό αλλάζει και πλέον οι άδειες που έχουν εκδοθεί σε ανταλλαγή αδειών από συγκεκριμένες τρίτες χώρες που διαθέτουν πλαίσιο οδικής ασφάλειας αντίστοιχο με αυτό της ΕΕ. Η Επιτροπή, μαζί με τα κράτη-μέλη, θα αξιολογεί και θα αποφασίζει κατά περίπτωση ποιες χώρες πληρούν τις προϋποθέσεις.
Δυνατότητα απόκτησης άδειας στο κράτος ιθαγένειας υπό προϋποθέσεις
Η απόκτηση άδειας οδήγησης δεν θα πρέπει να είναι εξέταση γλωσσομάθειας. Γι’ αυτό, οι νέοι κανόνες επιτρέπουν στους πολίτες να αποκτούν άδεια στο κράτος ιθαγένειάς τους, εάν το κράτος διαμονής τους δεν παρέχει διερμηνεία ή μετάφραση στη γλώσσα τους (εντός ΕΕ) κατά την απόκτηση της πρώτης άδειας κατηγορίας Β.
Αμοιβαία αναγνώριση αφαιρέσεων άδειας οδήγησης
Με τη νέα οδηγία για τις αφαιρέσεις άδειας εξασφαλίζεται ότι οι οδηγοί που διαπράττουν σοβαρές παραβάσεις σε ένα κράτος-μέλος θα αντιμετωπίζουν συνέπειες σε ολόκληρη την ΕΕ. Μέσω συστήματος αμοιβαίας αναγνώρισης, οι αφαιρέσεις άδειας που επιβάλλονται σε ένα κράτος-μέλος θα εφαρμόζονται σε όλη την Ένωση για σοβαρά αδικήματα όπως υπερβολική ταχύτητα (άνω των 50 km/h), οδήγηση υπό την επήρεια και πρόκληση θανάτου ή σοβαρού τραυματισμού λόγω επικίνδυνης οδήγησης.
