Αρχαιολογική ανακάλυψη στην Κένυα ανατρέπει όσα ξέραμε για την ανθρώπινη εξέλιξη, δείχνοντας ότι οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν εργαλεία σταθερά για 300.000 χρόνια, εκατομμύρια χρόνια πριν.
Οι πρώτοι άνθρωποι, πριν από 2,75 εκατομμύρια χρόνια, ίσως ήταν εφευρέτες, σύμφωνα με μια ανακάλυψη που έγινε στη βορειοδυτική Κένυα. Ερευνητές εντόπισαν στην αρχαιολογική τοποθεσία Ναμοροτούκουναν (Namorotukunan) στοιχεία που δείχνουν ότι οι πρώτοι πρόγονοί μας χρησιμοποίησαν λίθινα εργαλεία, για διάστημα 300.000 ετών.
Μέχρι σήμερα, η κρατούσα άποψη ήταν ότι η χρήση εργαλείων από τους πρώτους ανθρώπους ήταν σποραδική: αναπτύσσονταν τυχαία και γρήγορα ξεχνιόνταν. Η ανακάλυψη στο Ναμοροτούκουναν είναι η πρώτη που αποδεικνύει ότι αυτή η τεχνολογία μεταδόθηκε μέσω χιλιάδων γενεών.
«Θεωρούσαμε ότι η χρήση εργαλείων ίσως ήταν μια φευγαλέα λάμψη που χάθηκε. Κάτι τέτοιο όμως, φαίνεται πως τελικά δεν ισχύει», δήλωσε ο καθηγητής David Braun του Πανεπιστημίου George Washington, επικεφαλής της έρευνας. «Πρόκειται για μια μακρά συνεχή διαδικασία. Η χρήση εργαλείων είναι πιθανώς πολύ πιο πρώιμη και πιο συνεχής από όσο νομίζαμε».
Εξαιρετική τεχνογνωσία και προσαρμογή
Οι αρχαιολόγοι εργάστηκαν δέκα χρόνια στο Ναμοροτούκουναν, ανακαλύπτοντας 1.300 αιχμηρές λεπίδες, σφυριά και πυρήνες από πέτρες που είχαν χτυπηθεί προσεκτικά. Τα εργαλεία φτιάχτηκαν με την τεχνική Ολντοβάν (Oldowan), την πρώτη ευρέως διαδεδομένη μέθοδο κατασκευής λίθινων εργαλείων.
Τα ίδια είδη εργαλείων εμφανίζονται σε τρία διακριτά γεωλογικά στρώματα. Πολλές από τις πέτρες είχαν επιλεγεί ειδικά για την ποιότητά τους, κάτι που υποδηλώνει ότι οι κατασκευαστές ήταν πολύ επιδέξιοι και γνώριζαν ακριβώς τι έψαχναν.
«Αυτό που βλέπουμε εδώ είναι ένα απίστευτο επίπεδο πολυπλοκότητας,» δήλωσε ο δρ. Dan Palcu Rolier του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο. «Αυτοί οι άνθρωποι ήταν εξαιρετικά οξυδερκείς γεωλόγοι. Ήξεραν να βρίσκουν τις καλύτερες πρώτες ύλες, και αυτά τα λίθινα εργαλεία είναι εξαιρετικά. Βασικά, μπορούμε να κόψουμε τα δάχτυλά μας με μερικά από αυτά».
Η τεχνολογία ως «ασπίδα» στην κλιματική αλλαγή
Τα γεωλογικά στοιχεία δείχνουν ότι η χρήση εργαλείων βοήθησε αυτούς τους πρώτους ανθρώπους να επιβιώσουν σε δραματικές κλιματικές αλλαγές. Το τοπίο μετατράπηκε από πλούσιους υγροτόπους σε ξηρές, σαρωμένες από πυρκαγιές, σαβάνες.
Συνήθως, τέτοιες περιβαλλοντικές αλλαγές ανάγκαζαν τους πληθυσμούς των ζώων να προσαρμοστούν μέσω της βιολογικής εξέλιξης ή να μετακινηθούν. Οι κατασκευαστές εργαλείων, ωστόσο, κατάφεραν να επιβιώσουν χρησιμοποιώντας τεχνολογία αντί να προσαρμόσουν το σώμα τους, σύμφωνα με τον δρ. Palcu Rolier.
«Η τεχνολογία επέτρεψε σε αυτούς τους πρώτους κατοίκους της Ανατολικής Τουρκάνα να επιβιώσουν σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο τοπίο — όχι προσαρμόζοντας τους εαυτούς τους, αλλά προσαρμόζοντας τους τρόπους εύρεσης τροφής».
Η χρήση εργαλείων, όπως αποδεικνύεται από τα κομμένα οστά ζώων, σήμαινε ότι είχαν τη δυνατότητα να έχουν συνεχή πρόσβαση σε κρέας, να ανοίγουν κουφάρια ζώων και να σκάβουν φυτά. Με αυτόν τον τρόπο, έλεγχαν τον κόσμο γύρω τους, αντί να επιτρέπουν στον κόσμο να τους ελέγχει.
Πριν αναπτυχθεί ο εγκέφαλος
Η ανακάλυψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με την πεποίθηση πολλών ειδικών ότι η συνεχής χρήση εργαλείων εμφανίστηκε αργότερα, μεταξύ 2,4 και 2,2 εκατομμυρίων ετών, όταν οι άνθρωποι είχαν ήδη εξελίξει σχετικά μεγαλύτερους εγκεφάλους.
«Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι η χρήση εργαλείων τους επέτρεψε να “τρέφουν” αυτόν τον μεγάλο εγκέφαλο. Όμως αυτό που βλέπουμε στο Ναμοροτούκουναν είναι ότι αυτά τα πρώιμα εργαλεία χρησιμοποιούνται πριν από αυτή την αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου,» τόνισε ο καθηγητής Braun.
«Πιθανότατα έχουμε υποτιμήσει κατά πολύ αυτούς τους πρώιμους ανθρώπους και προγόνους μας. Μπορούμε να εντοπίσουμε τις ρίζες της ικανότητάς μας να προσαρμοζόμαστε στην αλλαγή μέσω της τεχνολογίας, πολύ νωρίτερα από όσο πιστεύαμε — φτάνοντας μέχρι τα 2,75 εκατομμύρια χρόνια πριν, και πιθανώς ακόμη πιο πριν».
*Με πληροφορίες από BBC
