Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας, όπου κυριολεκτικά τα πάντα βρίσκονται ένα «κλικ» μακριά. Κι όμως, υπάρχουν ιστορικοί μύθοι που επιμένουν να ζουν ανάμεσά μας, παρότι η αλήθεια έχει αποκαλυφθεί εδώ και χρόνια.
Η ανθρώπινη ιστορία είναι αχανής, γεμάτη με γεγονότα, αφηγήσεις και παρανοήσεις που μεταδόθηκαν από γενιά σε γενιά, μέχρι που έγιναν… «γεγονός».
Από παρανοήσεις που ξεκίνησαν από ένα λάθος άρθρο ή μια υπερβολική αφήγηση, μέχρι συνειδητές διαστρεβλώσεις που εξυπηρέτησαν σκοπούς, η Ιστορία έχει παραμορφωθεί σε αρκετά σημεία.
Παρακάτω θα δείτε πέντε από τα μεγαλύτερα ιστορικά ψέματα που οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν.
Ο Γαβρίλο Πρίντσιπ δεν έτρωγε σάντουιτς πριν δολοφονήσει τον αρχιδούκα Φερδινάνδο
Η δολοφονία που στάθηκε αφορμή για το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έχει μετατραπεί σε έναν από τους πιο αναπαραγόμενους ιστορικούς μύθους. Σύμφωνα με τη διαδεδομένη αφήγηση, ο 19χρονος Γαβρίλο Πρίντσιπ, λίγο πριν τραβήξει τη σκανδάλη εναντίον του αρχιδούκα Φραντς Φερδινάνδου, απολάμβανε αμέριμνος ένα σάντουιτς σε ένα καφέ του Σεράγεβο. Μόνο που αυτό δεν συνέβη ποτέ.
Η αλήθεια είναι πως, μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα βομβιστικής επίθεσης, το αυτοκίνητο του Φερδινάνδου πήρε κατά λάθος λάθος στροφή και σταμάτησε ακριβώς μπροστά στον Πρίντσιπ, ο οποίος τυχαία βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στον δρόμο – ίσως πράγματι να είχε βγει από ένα ντελικατέσεν, αλλά όχι για να φάει. Η «ιστορία του σάντουιτς» δεν προκύπτει από καμία πρωτογενή πηγή και φαίνεται πως γεννήθηκε χρόνια αργότερα, προσθέτοντας μια γεύση ειρωνίας σε ένα από τα πιο δραματικά γεγονότα του 20ού αιώνα.
Οι «μάγισσες» του Σάλεμ δεν κάηκαν στην πυρά
Η δίκη των μαγισσών του Σάλεμ το 1692 αποτελεί ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της αμερικανικής ιστορίας. Η λαϊκή φαντασία –ενισχυμένη από ταινίες και σειρές– θέλει τους καταδικασμένους να καίγονται στην πυρά. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι διαφορετική.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Ιστορίας Dr. John Howard Smith από το Texas A&M University-Commerce, όσοι κρίθηκαν ένοχοι στο Σάλεμ δεν κάηκαν, αλλά απαγχονίστηκαν. Και μάλιστα με έναν τρομακτικό τρόπο: δεν υπήρχε παγίδα που να ανοίγει από κάτω, όπως βλέπουμε στις ταινίες. Οι δήμιοι έριχναν τους καταδικασμένους από μια σκάλα, προκαλώντας τους αργό πνιγμό και ασφυξία. Κανείς δεν «πέθανε ακαριαία».
Ένα ακόμη παράδειγμα του πώς η τέχνη και ο κινηματογράφος διαμορφώνουν συχνά τη συλλογική μας μνήμη.
Τα ψεύτικα δόντια του Τζορτζ Ουάσινγκτον δεν ήταν από ξύλο
Αν υπάρχει ένας μύθος που έχει περάσει ακόμη και στα σχολικά βιβλία, αυτός είναι ότι ο πρώτος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζορτζ Ουάσινγκτον, φορούσε ξύλινα δόντια. Ακούγεται λογικό – για τα τέλη του 18ου αιώνα, ίσως και κάπως… ρομαντικό. Όμως δεν είναι αλήθεια.
Το μουσείο Mount Vernon, αφιερωμένο στον Ουάσινγκτον, έχει ολόκληρη ενότητα αφιερωμένη στο να διαψεύδει αυτόν τον μύθο. Ο Ουάσινγκτον πράγματι είχε σοβαρά οδοντικά προβλήματα και φορούσε οδοντοστοιχίες, όμως αυτές ήταν φτιαγμένες από ελεφαντόδοντο, χρυσό, μόλυβδο και ακόμη και ανθρώπινα δόντια – ποτέ από ξύλο. Το ξύλινο στοιχείο πιθανότατα προήλθε από το γεγονός ότι τα παλιά υλικά αποχρωματίζονταν, δίνοντας μια «ξύλινη» όψη. Αλλά το ξύλο δεν υπήρχε πουθενά.
Ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που ανακάλυψε την Αμερική
Για δεκαετίες, ο Χριστόφορος Κολόμβος παρουσιαζόταν ως ο «ανακαλυπτής της Αμερικής».
Σχολικά βιβλία, αγάλματα και εθνικές γιορτές καθιέρωσαν αυτή την εκδοχή, όμως η αλήθεια είναι πολύ πιο περίπλοκη. Ο Κολόμβος πράγματι ταξίδεψε από την Ευρώπη προς τη Δύση, αλλά ποτέ δεν πάτησε το πόδι του στη Βόρεια Αμερική.
Οι αποστολές του επικεντρώθηκαν στην Καραϊβική και τις ακτές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Και, πολύ πριν από αυτόν –περίπου 500 χρόνια νωρίτερα– ο Νορβηγός εξερευνητής Λέιφ Έρικσον είχε φτάσει σε έναν τόπο που ονόμασε «Βίνλαντ», δηλαδή το σημερινό Νιούφαντλαντ του Καναδά. Με λίγα λόγια, η «Αμερική» είχε ήδη ανακαλυφθεί, και μάλιστα από τους Βίκινγκς.
Ο Ναπολέων δεν ήταν τόσο κοντός όσο νομίζουμε
Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που έχει παρεξηγηθεί για το ύψος του, αυτός είναι ο Ναπολέων Βοναπάρτης.
Η φράση «σύμπλεγμα του Ναπολέοντα» έχει περάσει στη γλώσσα μας για να περιγράψει έναν κοντό άνθρωπο με μεγάλη φιλοδοξία ή οξύθυμο χαρακτήρα. Όμως, ο Ναπολέων δεν ήταν καθόλου «κοντός».
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, είχε ύψος γύρω στα 1,68–1,70 μέτρα – σχεδόν ίδιο με τον μέσο όρο των ανδρών της εποχής. Η παρανόηση ξεκίνησε από τη βρετανική προπαγάνδα, που τον ήθελε «μικρόσωμο» για να υποτιμήσει τη δύναμή του και να γελοιοποιήσει τον αντίπαλο της Αυτοκρατορίας. Η διαφορά μέτρησης μεταξύ του γαλλικού και του αγγλικού συστήματος εκείνη την εποχή έκανε τα πράγματα ακόμη πιο μπερδεμένα, με αποτέλεσμα ο μύθος να ριζώσει βαθιά και να επιβιώσει μέχρι σήμερα.
