Σαν κεραυνός εν αιθρία έπεσε στον κόσμο των αρχαιολόγων στη γειτονική Τουρκία η απόφαση της προεδρίας της χώρας, να «σφραγιστεί» η μακροχρόνια ανασκαφή στην περιοχή της Παλαιάς Σμύρνης. Σύμφωνα με τουρκικά μέσα, το συγκεκριμένο αρχαιολογικό εγχείρημα που μετρά πάνω από έναν αιώνα λειτουργίας, σφραγίστηκε, οι αρχαιολόγοι αποκλείστηκαν από την περιοχή και τα αρχαιολογικά ευρήματα κατασχέθηκαν.
Για όλες αυτές τις αποφάσεις, δεν υπήρξε η παραμικρή αιτιολόγηση, ενώ και το μέλλον του εγχειρήματος παραμένει ασαφές.
Η Αρχαία Σμύρνη
Η Παλιά Σμύρνη, που ονομάζεται στην Τουρκία Μπαϊρακλί, αποτελεί τον αρχαιότερο οικιστικό πυρήνα της Σμύρνης, με στρώματα κατοίκησης που φτάνουν έως την 3η χιλιετία π.Χ. Οι πρώτες επιστημονικές έρευνες ξεκίνησαν το 1948, ενώ από το 2014 το έργο συντόνιζε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Ege University).
Το Μπαϊρακλί, προάστιο της Σμύρνης, βρίσκεται περίπου 4 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης, επί της σιδηροδρομικής γραμμής Σμύρνης–Μαινεμένης, πριν από τους σταθμούς Αγίας Τριάδας και Κορδελιού. Η περιοχή έχει αποκτήσει ξεχωριστή θέση στην ιστορία της αρχαιολογίας, καθώς μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε σημείο ερευνών μεγάλης σημασίας.
Από το 1948 έως το 1951, ο διευθυντής της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, Τζον Κουκ, μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Άγκυρας, Εκαρτ Ακουργκάλ, διεξήγαγαν συστηματικές ανασκαφές που έφεραν στο φως τον αρχαιότερο οικισμό της Σμύρνης. Ο οικισμός αυτός χρονολογείται από το 3000 π.Χ. έως τον 4ο αιώνα π.Χ., πριν η πόλη μεταφερθεί στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα, κατά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η παρέμβαση της προεδρίας
Μέχρι σήμερα, οι αλλαγές στην ηγεσία ανασκαφών γίνονταν από το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, χωρίς να συνοδεύονται από επιστημονική αιτιολόγηση. Αυτή απόφαση, ωστόσο, ελήφθη απευθείας από την προεδρία και δεν περιορίστηκε μόνο στην αλλαγή διεύθυνσης, αλλά προχώρησε και στη σφράγιση του χώρου.
Αποκλεισμός και κατάσχεση
Με την εφαρμογή της απόφασης, οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να εισέλθουν στην περιοχή των ανασκαφών, ενώ οι αρχαιολογικές καταγραφές και τα ευρήματα περιήλθαν στην κατοχή των αρχών. Οι κατασχεθείσες «καταγραφές» περιλαμβάνουν λεπτομερή αρχεία ευρημάτων και σημειώσεις πεδίου.
Παραμένει ασαφές αν η ανασκαφική δραστηριότητα έχει τερματιστεί οριστικά ή αν θα επανεκκινήσει στο μέλλον. Μέχρι στιγμής, ούτε η προεδρία ούτε το υπουργείο έχουν εκδώσει επίσημη ανακοίνωση για τα επόμενα βήματα στο έργο της Παλιάς Σμύρνης.
