Για χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι ο Ήλιος κατευθυνόταν σε μια παρατεταμένη περίοδο αδράνειας. Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι το 2008, δείκτες όπως οι ηλιακές κηλίδες και η ένταση του ηλιακού ανέμου μειώνονταν σταθερά. Το 2008 μάλιστα καταγράφηκε η «πιο αδύναμη δραστηριότητα στην ιστορία», με πολλούς ερευνητές να προβλέπουν ένα νέο «μεγάλο μίνιμουμ», παρόμοιο με αυτά του 17ου και 19ου αιώνα.
Όμως τα δεδομένα άλλαξαν ξαφνικά. Ο Ήλιος όχι μόνο δεν «έσβησε», αλλά γύρισε πορεία. Η ομάδα του Jamie Jasinski από το Jet Propulsion Laboratory της NASA ήταν από τις πρώτες που παρατήρησαν το φαινόμενο. «Όλα έδειχναν ότι ο Ήλιος μπαίνει σε μια φάση χαμηλής δραστηριότητας», σημείωσε. «Ήταν έκπληξη να δούμε την τάση να αντιστρέφεται. Ο Ήλιος ξυπνάει σιγά σιγά».
Επιπτώσεις στη Γη και τους ανθρώπους
Η αύξηση της ηλιακής δραστηριότητας δεν είναι απλώς ένα θέμα που αφορά τους επιστήμονες. Όσο πληθαίνουν και δυναμώνουν τα ηλιακά φαινόμενα, όπως οι εκρήξεις και οι εκτινάξεις πλάσματος, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για παρεμβολές σε GPS, επικοινωνίες, δορυφόρους και ακόμη και στα ηλεκτρικά δίκτυα.
Η NASA παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ειδικά με το πρόγραμμα Artemis που ετοιμάζεται να στείλει ξανά ανθρώπους στη Σελήνη και στη συνέχεια στον Άρη. Ένας πιο δραστήριος Ήλιος σημαίνει περισσότερη ακτινοβολία στο διάστημα, γεγονός που κάνει το ταξίδι πιο επικίνδυνο για τα πληρώματα. Σε αυτό το σημείο, η κατανόηση και πρόβλεψη της ηλιακής συμπεριφοράς δεν είναι απλώς επιστήμη, αλλά ζήτημα ασφάλειας.
Νέες αποστολές για νέες απαντήσεις
Από τις 23 Σεπτεμβρίου, NASA και NOAA ρίχνουν στη μάχη μια νέα «φρουρά»: τους δορυφόρους IMAP, Carruthers Geocorona Observatory και SWFO-L1. Αποστολή τους είναι να συλλέξουν φρέσκα δεδομένα και να βελτιώσουν την πρόγνωση του διαστημικού καιρού, ώστε οι επιστήμονες να μένουν πάντα ένα βήμα μπροστά από τον Ήλιο.
Μυστήρια που χάνονται στον χρόνο
Η ηλιακή δραστηριότητα ακολουθεί κύκλους 11 ετών, όμως τα μεγαλύτερα μοτίβα, που εκτείνονται σε δεκαετίες ή και αιώνες, παραμένουν μυστήριο. Στην περίοδο 1645-1715, γνωστή ως «Ελάχιστο του Maunder», ο Ήλιος έμεινε ασυνήθιστα ήσυχος για 70 χρόνια. Κάτι παρόμοιο συνέβη ξανά μεταξύ 1790 και 1830, χωρίς όμως να γνωρίζουμε ακόμη το γιατί.
Το 2008 θεωρήθηκε η αρχή ενός νέου μίνιμουμ. Αντίθετα, όμως, αποδείχτηκε σημείο καμπής. Μέσα από δεδομένα των αποστολών ACE και Wind —που εδώ και δεκαετίες καταγράφουν συνεχώς τον ηλιακό «παλμό»— οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι από τότε όλοι οι δείκτες, όπως η ταχύτητα του ηλιακού ανέμου, η θερμοκρασία του πλάσματος και η ισχύς του μαγνητικού πεδίου, ανεβαίνουν.
Ο Ήλιος, όπως φαίνεται, δεν μπαίνει σε ύπνωση. Αντίθετα, ετοιμάζεται για μια νέα περίοδο έντονης δραστηριότητας.
