Στον αέρα βρίσκεται το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου. Μετά την κρίση που προκάλεσαν στις σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας οι δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού ότι το έργο δεν είναι βιώσιμο οικονομικά, οι δύο πλευρές έχουν αποφύγει τις δηλώσεις που θα όξυναν περαιτέρω την ήδη τεταμένη κατάσταση. Στο ζήτημα αναμένεται να τοποθετηθεί και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη ΔΕΘ.
Παρά την «ύφεση» στις δηλώσεις των αξιωματούχων, καμία πλευρά δεν έχει μετακινηθεί από τις θέσεις της. Μάλιστα, όσα βγαίνουν στο φως «θολώνουν» ακόμα περισσότερο την εικόνα αυτού του μεγάλου έργου και γεννούν μεγάλα ερωτήματα. Συγκεκριμένα:
1. Τι ακριβώς ερευνά η ευρωπαϊκή εισαγγελία στο πρότζεκτ του καλωδίου; Σύμφωνα με ρεπορτάζ της κυπριακής εφημερίδας Φιλελεύθερος, η ευρωπαϊκή έρευνα αφορά πολιτικό αξιωματούχο που ενδέχεται να προώθησε το έργο για ίδιο όφελος. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Φιλελεύθερο πάντα, ερευνάται με ποια κριτήρια χορήγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή 658 εκατομμύρια ευρώ για το έργο, από τη στιγμή που η κυπριακή εταιρία του το διηύθυνε αρχικά (EuroAsia Interconnector) φέρεται να μην είχε σοβαρή εμπειρία στο αντικείμενο και τελικά το πούλησε στον ΑΔΜΗΕ, κατόπιν και ευρωπαϊκών πιέσεων.
Σύμφωνα πάλι με το ρεπορτάζ του Sigmalive, η ευρωπαϊκή εισαγγελία εξετάζει με ενδιαφέρον ένα έμβασμα που δόθηκε από τον ΑΔΜΗΕ στην κυπριακών συμφερόντων εταιρία Euroasia Interconnector για την πώληση του έργου. Σύμφωνα με ρεπορτάζ, μεταφέρθηκαν με τραπεζική εντολή 48,8 εκατομμυρίων ευρώ από τον ΑΔΜΗΕ στην κυπριακή εταιρεία. Μετά από λίγες μέρες το ποσό επιστράφηκε στον ΑΔΜΗΕ.
2. Είναι οικονομικά βιώσιμο το έργο; Η ελληνική πλευρά επιμένει ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου είναι απολύτως βιώσιμο και θα ωφελήσει τους Κύπριους καταναλωτές. Γίνεται μάλιστα λόγος για μείωση του ενεργειακού κόστους έως και 30%. Ωστόσο, η μελέτη του Αμερικανικού νομικού οίκου Curtis, Mallet-Prevost, Colt and Mosle LLP την οποία επικαλείται ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνού, εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του έργου. Επιπλέον, η δημιουργία στην Κύπρο δύο μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με LNG εγείρει αμφιβολίες για το ποιες ακριβώς θα είναι στο μέλλον οι ανάγκες της Κύπρου για εισαγόμενο ρεύμα.
Από την ελληνική πλευρά οι αντιρρήσεις για το έργο αποδίδονται σε ισχυρά κυπριακά συμφέροντα που δεν θέλουν να χάσουν τη δεσπόζουσα θέση που κατέχουν στην αγορά ενέργειας.
3. Γιατί η κυβέρνηση παρότρυνε τον ΑΔΜΗΕ να αναλάβει το έργο το 2023; Το ερώτημα τέθηκε από τον πρώην υπουργό Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη σε άρθρο του στο News 247. Ο Σταθάκης επισημαίνει το πρότζεκτ είχε καταρρεύσει λόγω της αδυναμίας του EuroAsia Interconnector να το χρηματοδοτήσει και διασώθηκε επειδή το ανέλαβε ο ΑΔΜΗΕ. Τώρα το έργο που δεν έβρισκε χρηματοδότηση από την αγορά, μπορεί να παραπεμφθεί στις καλένδες παρά τις επενδύσεις που έχουν γίνει.
4. Γιατί η κυβέρνηση υπολόγισε λανθασμένα το γεωπολιτικό ρίσκο του καλωδίου; Από τις δύο υποχωρήσεις της τον Ιούλιο του 2024 (όταν αποσύρθηκε το ιταλικό ερευνητικό που προετοιμάζει την πόντιση του καλωδίου) και τον Απρίλιο του 2025 (όταν το πλοίο δεν σάλπαρε καν) λόγω των τουρκικών παρενοχλήσεων, έγινε φανερό ότι η κυβέρνηση δεν θέλει να ρισκάρει ένα θερμό επεισόδιο. Αυτή η επιλογή δεν είναι παράλογη αφού το καλώδιο δεν συνιστά μείζον πρότζεκτ για την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι η κυβέρνηση επέμεινε τόσο πολύ σε αυτό το πρότζεκτ, προσδίδοντάς του μάλιστα έντονη πολιτική φόρτιση.
Προφανώς, η κυβέρνηση εξεπλάγη από την οξύτητα της τουρκικής αντίδρασης, κάτι από μόνο του συνιστά σοβαρή αστοχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η απορία για το πώς ακριβώς τα υπολόγισε τα πράγματα η κυβέρνηση μεγαλώνει από το ότι οι τουρκικές αιτιάσεις για το έργο της ήταν γνωστές. Σύμφωνα με πληροφορίες του Dnews, εδώ και αρκετά χρόνια η τουρκική πλευρά είχε θέσει ζήτημα για μια διαδρομή 25 μιλίων του καλωδίου, νοτίως της Κάσου. Δεδομένου ότι η πόντιση καλωδίου δεν έχει να κάνει με τη χάραξη της ΑΟΖ αφού δεν επηρεάζει το βυθό κι επομένως οι όποιες τουρκικές αιτιάσεις είναι ανυπόστατες, η Άγκυρα χρησιμοποιεί ως όχημα των ισχυρισμών της τις γεωλογικές και περιβαλλοντικές μελέτες.
Μακριά από τις δημαγωγικές εθνικιστικές ευκολίες, είναι λογική η απορία γιατί η κυβέρνηση ξεκίνησε μια ιστορία που δεν είχε τη βούληση να τη φτάσει στο τέλος της. Πόσο λάθος ερμηνεύει τη γεωπολιτική κατάσταση;
5. Η σύγκρουση Αθήνας – Λευκωσίας για την οικονομική βιωσιμότητα του καλωδίου δίνει το πρόσχημα για την εύσχημη εγκατάλειψη του έργου χωρίς πολιτικό κόστος; Το ερώτημα τίθεται τόσο στην Αθήνα όσο και στη Λευκωσία.
